Eierstokkanker komt uit de baarmoeder
Array
Gynaecologen en pathologen van het UMC St Radboud hebben sterke aanwijzingen gevonden, dat eierstokkanker niet in de eierstok zelf ontstaat. Eerder waren er al voorstadia van eierstokkanker ontdekt in de eileiders; nu ook in de baarmoeder. De onderzoekers publiceren hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift International Journal of Gynecological Cancer.
Jaarlijks krijgen ongeveer elfhonderd vrouwen in Nederland eierstokkanker. Een zeer venijnig carcinoom, wat blijkt uit het feit dat er ook duizend vrouwen per jaar aan overlijden. Op het moment van ontdekking is eierstokkanker vaak al verspreid door de hele buikholte. De tumoren kunnen dan niet meer volledig verwijderd worden. De gemiddelde overlevingsduur bij eierstokkanker is slechts drie jaar.
In 1972 toonde de Egyptische gynaecoloog Fathalla aan dat zwangerschappen de kans op eierstokkanker verlagen. Later bleek dat ook te gelden voor het geven van borstvoeding en voor pilgebruik. Bij nonnen komt eierstokkanker vaker dan gemiddeld voor. Eierstokkanker zou dan ook veroorzaakt worden door oplopende schade aan de eierstokken als gevolg van de maandelijkse eisprongen.
Prof.dr. Leon Massuger, hoogleraar Gynaecologische oncologie bij het UMC St Radboud, heeft altijd al getwijfeld aan deze theorie over het ontstaan van eierstokkanker. ‘Het verklaart niet, waarom ook bij gesteriliseerde vrouwen, die elke maand gewoon een eisprong hebben, aantoonbaar minder eierstokkanker optreedt. En er is nog iets raars aan de hand: de cellen van eierstoktumoren hebben niets gemeen met de cellen van de eierstok. Er is in de eierstok ook nog nooit een voorstadium van kanker gezien.’ De enige plek in het lichaam waar tot nu toe wel een voorstadium van eierstokkanker is aangetroffen, is in de eileiders.
Zo’n vijftien jaar geleden werd in de baarmoeder een zeldzame tumor ontdekt. Ook het voorstadium ervan werd in de baarmoeder gevonden. De cellen van dit voorstadium zijn pathologisch onderzocht en vertonen opmerkelijk veel verwantschap met de cellen van eierstoktumoren. Zou dit misschien ook het voorstadium van eierstokkanker kunnen zijn? vroegen Massuger en anderen zich af. Dan zouden deze verdachte cellen ook te vinden moeten zijn in de baarmoeder van vrouwen met eierstokkanker.
Onderzoeker Thijs Roelofsen heeft dit onderzocht in alle beschikbare coupes van baarmoederweefsel van vrouwen, die in het UMC St Radboud zijn geopereerd aan eierstokkanker. Hoewel deze coupes niet voor dit doel geprepareerd waren, trof hij toch in negen ervan de verdachte cellen aan. En dat niet alleen, hij vond ook treffende overeenkomsten in genetische mutaties tussen de verdachte baarmoedercellen en het tumorweefsel van de betreffende vrouwen.
‘Het lijkt er dus heel sterk op, dat we hiermee een voorstadium van eierstokkanker te pakken hebben’, aldus Massuger. ‘Slijmvlies uit de baarmoeder kan terechtkomen in de eierstokken en in de rest van de buik. Dat gebeurt bij vrouwen met de ziekte endometriose. Nu denken we dus, dat dat ook bij eierstokkanker gebeurt.’
Om meer zekerheid te krijgen is er nu een onderzoek opgezet, waarbij het volledige baarmoederslijmvlies van vrouwen met eierstokkanker onderzocht wordt op de aanwezigheid van verdachte cellen. De resultaten van dit prospectieve onderzoek komen over ongeveer een jaar beschikbaar.
Voor de preventieve screening op eierstokkanker kan deze ontdekking belangrijke gevolgen hebben. ‘We waren al gestopt met de periodieke screening op eierstokkanker bij vrouwen met een sterk verhoogd risico,’ zegt Massuger. ‘We maakten een echo van de eierstokken, maar dat bleek geen enkele zin te hebben. We zagen nooit wat op zo’n echo, terwijl vrouwen vroeg of laat toch eierstokkanker kregen.’
Als eierstokkanker begint in de baarmoeder, geeft dat heel nieuwe opties. ‘We kunnen ons dan focussen op het ontwikkelen van een screeningsmethode of zelfs op een preventieve behandeling die gericht is op de bekleding van de baarmoeder,’ aldus Massuger.
Het onderzoek is mede gefinancierd door de stichting Ruby and Rose (tegen gynaecologische kanker).
