En hoe Schippers dat niet gaat doen

We komen er niet door het paard achter de wagen te spannen. Het oude gezegde: voorkomen is beter dan genezen, wordt in ons zorgsysteem geweld aangedaan. We hebben een minister van volksgezondheid nodig. Niet een minister van bezuiniging op ziekte.

De grootste, massale verbeteringen in de volksgezondheid komen voort uit relatief simpele interventies, met een groot effect, bij grote aantallen. Onderstaande oorzaken voor enorme sprongen voorwaarts in volksgezondheid, zijn kostenextensief.

Ik noem er een paar:

De Oostenrijkse arts Semmelweis stelde, voor de ontdekking van de bacterie, proefondervindelijk vast dat het raadzaam was als de artsen en studenten, voordat zij een zwangere vrouw toucheerden, hun handen wasten. Kraamvrouwenkoorts hoorde sindsdien tot het verleden.

De aanleg van riolering en beschikbaarheid  van schoon drinkwater in grote steden maakte een einde aan cholera en (Auke van der Woud, 2011)

Betere hygiene verminderde de sterfte aan infectieziekten;

De toevalsontdekking door Alexander Fleming van peniciline, het eerste anti-bioticum, betekende het begin van het einde voor vrijwel alle bacteriele infecties;

Vaccinatie van jonge kinderen heeft geleid tot verdwijning van zeer gevaarlijke ziekten.

ORS, een simpel huismiddeltje dat in zijn basis al bestond in 2500 BC, heeft de wereldwijde kindersterfte aan uitdroging, t.g.v. diarree gedecimeerd.

2012
Bovenstaande interventies laten zien dat massale vooruitgang in gezondheid, zich vooral in het publieke domein heeft afgespeeld. Historicus Auke van der Woud, hoogleraar geschiedenis van stedebouw, noemt de aanzwellende golf Obesitas, de cholera van onze tijd. Hij toont aan hoe stedebouwkundige ingrepen tot zeer grote verbeteringen in de volksgezondheid hebben geleid.  (Auke van der Woud) Koninkrijk vol sloppen, 2011

Kwalen van de 20^ste en 21^ste eeuw
Rond 1900 hadden we infectieziekten als grootste oorzaken van dood en ellende. Nu zijn het vooral lifestyle gerelateerde ziekten, zoals kanker, hart-en vaatziekten, COPD, DM type 2.Niet elke vorm van kanker heeft met levensstijl te maken, maar wel veel.

Obesitas wordt volgens een rapport van McKinsey uit 2011, de grootste kostenpost in de zorg. Obesitas op zich is invaliderend door de beperking in beweging.  Op termijn heeft  het ernstige gevolgen voor de gezondheid, in de vorm van versleten gewrichten, diabetes mellitus type 2 hart- en vaatziekten en slokdarm-, colorectaal-, baarmoeder-, nier- en borstkanker kanker.

Tabakverslaving. Jaarlijks sterven 20.000 mensen aan de gevolgen van roken. Ze sterven vroeger dan nodig is. Zo’n tien tot vijftien jaar eerder. Aan hun overlijden is vaak een pijnlijke, invaliderende periode van chronische ziekte voorafgegaan. Droevig voor de patient en kostbaar voor de samenleving. Longartsen schrijven veel en kostbare geneesmiddelen voor. In het algemeen is de medische consumptie van longpatienten, ook in de vorm van ziekenhuisopnamen hoog. 80% van de patienten van de longarts zijn rokers.

Iets soortgelijks doet zich voor in de cardiologie.
Een cardioloog beschreef zijn ‘standaardpatient’ als: Rokend, te dik, drinkt  te veel en beweegt te weinig.

De roep om preventie is zwak in Nederland.  Het heeft een beetje de geur van slechtzittende kleding, middelbare zeurpieten en Birkenstocks. Het is niet sexy en er valt, behalve voor de samenleving,  geen droog brood in te verdienen. Het geheven vingertje van omroep Max. De organisaties die zich met preventie bezig zouden moeten houden, zijn onderling verdeeld.

Voor de samenleving zou betere preventie een zegen zijn.
 Een paar getallen ter toelichting van de omvang. 40% van alle kanker in Nederland is vermijdbaar (Hoogerbrugge, 2012); 50% van álle ziekten in Nederland is vermijdbaar (Mackenbach, 2010) Het aantal vrouwen met longkanker verdubbelt tussen nu en 2020 naar 8000 gevallen per jaar als de huidige trend van meer rokende vrouwen zich voortzet (KWF 2012)

VWS
Verpakt in compassie voor de lagere sociaal-economische klassen predikt de huidige minister Schippers een ‘positief’ preventiebeleid. Zonder negatieve prikkel als

belastingverhogingen op ongezonde producten of een goed werkend rookverbod in de horeca. Maatregelen die in andere landen blijken te werken.

Dat de gevolgen van tabaksgebruik en slechte voeding eveneens vooral de lagere sociaal-economische klassen treffen, laat minister Schippers onvermeld.

Schippers doet aan verwaarlozing en ze kletst. Natuurlijk is voorkomen beter dan genezen, ze is niet gek. Niks vrije wil van mensen. Tabak en alcohol en goedkope, ongezonde voeding brengen geld in de overheidskassa. Schippers is een keiharde realpolitika. In haar wereld is geen ruimte voor ethische of morele overwegingen.  Ze doet aan verwaarlozing uit ‘liberale’ overwegingen. De Tabaksindustrie en de Voedingsindustrie leveren veel op. Aan chronisch zieken wordt veel geld verdiend door de farmaceutische industrie.

Minister Schippers heeft het rookverbod in de Horeca op lepe wijze uitgehold. Een verbod met onderhandelingsruimte zonder handhaving is geen verbod. Overal wordt weer gerookt. Een integrale aanpak voor Obesitas ontbreekt en het alcoholbeleid rammelt. Schippers is de steunpilaar van Mark Rutte in het kabinet.  Dan is ze er voor Mark en zijn wij af van een minister van VWS die uit persoonlijke overtuiging en korte termijn politiek gewin, het paard van volksgezondheid achter de wagen blijft spannen. Het paard ervoor is beter, daar hoort het namelijk.

De besparingen zullen aanzienlijk zijn, een procent of 25 van de totale zorgkosten, de kosten gering. Dan kunnen we de volgende generatie recht in de ogen kijken en hoeven we niet steeds valser tegen ouderen te gaan doen. Het probleem is oplosbaar, maar vereist visie en moed. Beiden eigenschappen waar het deze boekhoudkundig geschoolde minister aan ontbreekt.
Auteur: Rick Lindhout (@Rick Lindhout) Tweet