RIVM adviseert zwangeren niet naar gebieden te reizen waar het Zikavirus heerst

Het zikavirus kan zikakoorts veroorzaken. Het virus wordt verspreid door zogenaamde Aedes-muggen. De ziekte verloopt meestal vrij mild. Er is geen behandeling mogelijk. De symptomen gaan vanzelf over. Er zijn aanwijzingen dat een infectie tijdens de zwangerschap schadelijk kan zijn voor het ongeboren kind.

Sinds mei 2015 is er een zikavirusuitbraak in Brazilië. Deze uitbraak verspreidt zich over landen in Zuid- en Midden-Amerika. In november 2015 komen er aanwijzingen dat een infectie met het zikavirus tijdens de zwangerschap mogelijk schadelijk kan zijn voor het ongeboren kind. Voor zwangeren geldt daarom een reisadvies.

Advies voor zwangeren
Vanwege deze zikavirusuitbraak wordt zwangere vrouwen en vrouwen die zwanger willen worden, uit voorzorg, geadviseerd om met een arts de noodzaak van een reis naar deze gebieden goed te overleggen en uitstel te overwegen.

Wat is zikavirus
Het zikavirus behoort tot de familie Flaviviridae, het veroorzaakt zikakoorts. Het zikavirus is verwant met virussen die dengue (knokkelkoorts), gelekoorts, Japanse encefalitis en West Nilekoorts veroorzaken.

Ziekteverschijnselen
Symptomen ontstaan meestal 3-12 dagen na een beet van een besmette mug. Mensen die besmet raken met het zikavirus krijgen niet altijd de ziekteverschijnselen van zikakoorts. Ongeveer 1 op de 4 mensen krijgt klachten. De meeste mensen herstellen na 2-7 dagen volledig zonder ernstige problemen. Een infectie tijdens de zwangerschap kan mogelijk schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Zie Zikavirus en zwangerschap

Mogelijke symptomen van zikakoorts zijn:

  • acute, maar meestal niet hoge koorts
  • niet-etterige ontsteking van het oog (oogbindvlies-ontsteking)
  • hoofdpijn
  • gevoelloosheid
  • spier- en gewrichtspijn (met name van de handen en de voeten, soms met gewrichtszwelling)
  • huiduitslag (vaak beginnend in het gezicht en uitspreidend over de rest van het lichaam)
  • en minder vaak hoofdpijn (met name achter de ogen), gebrek aan eetlust, overgeven, diarree en buikpijn.

Het is niet eenvoudig om de diagnose te stellen. De symptomen lijken erg op die van een dengue- of chikungunya-infectie en kunnen door elkaar gehaald worden. Reizigers met dergelijke klachten die terugkomen uit regio’s waar momenteel het zikavirus, en waarbij dengue en chikungunya is uitgesloten, zouden mogelijk besmet kunnen zijn met het zikavirus.

De mogelijke complicaties van zikakoorts zijn zeldzaam. Tijdens uitbraken werden de volgende complicaties beschreven:

Het syndroom van Guillain-Barré en neuropathie. Hiervan is nog onbekend hoe vaak het voorkomt, maar dit is waarschijnlijk vrij zeldzaam.

Er zijn aanwijzingen voor een verband tussen zikavirusinfectie en hersenafwijkingen (zoals microcefalie) bij de foetus tijdens de zwangerschap. Dit speelt waarschijnlijk vooral bij infectie in het eerste trimester, maar hierover is nog weinig bekend. Of deze afwijkingen daadwerkelijk door een infectie met het zikavirus tijdens de zwangerschap komen, wordt nu onderzocht.

Besmetting en preventie
Het zikavirus wordt overgebracht door bepaalde steekmuggen (muggen uit de Aedes-familie) die in de tropen veel in en rondom huis voorkomen. Deze muggen voeden zich voornamelijk met menselijk bloed (o.a. Aedes aegypti) en steken zowel overdag als in de late namiddag en begin van de avond.
Het is belangrijk om overdag en in de vroege avond tot aan de schemering zorgvuldig antimuggenmaatregelen te nemen in gebieden waar het zikavirus voorkomt.

Dragen van bedekkende kleding
Smeer onbedekte huid in met een muggenwereldmiddel dat DEET (diethyltoluamide) bevat. Voorzichtigheidshalve wordt geadviseerd om concentraties boven de 30% te mijden bij kinderen jonger dan 2 jaar en bij zwangeren. Er zijn aanwijzingen dat een zikavirusinfectie tijdens de zwangerschap, mogelijk een verhoogde kans geeft op afwijkingen bij het ongeboren kind. Veiligheidshalve wordt zwangere vrouwen die in deze gebieden verblijven geadviseerd extra zorgvuldig anti-muggenmaatregelen. Zie Zikavirus en zwangerschap
Slaap altijd onder een (geïmpregneerde) klamboe of in een muggenvrije ruimte

Reizigers met een immuunstoornis of een chronische ziekte worden evenals zwangeren geadviseerd voor vertrek advies bij een behandelend arts of reizigerskliniek te vragen.
Als binnen twee weken na terugkeer klachten optreden die passen bij een infectie door dengue- (knokkelkorts), chikungunya- of zikavirus, neem dan contact op met (huis)arts of behandelend specialist.

Er zijn geen vaccins om infectie te voorkomen en er zijn geen medicijnen die het zikavirus doden. De behandeling bestaat uit het bestrijden van symptomen.

Waar komt zikakoorts voor?
Het zikavirus is voor het eerst gevonden in Uganda en Tanzania in 1947. In 2007 werden de eerste patiënten beschreven in Micronesië (eilandengroep in Grote of Stille Oceaan). Vanaf eind 2013 werd het zikavirus ook gevonden in Frans-Polynesië, met een epidemie van ongeveer 10.000 patiënten.

Sinds mei 2015 heeft het virus zich verspreid naar verschillende gebieden in Latijns- en Midden Amerika.
Landen waar het Zikavirus op dit moment voorkomt (ECDC) (dd. week 3)

– Barbados
– Fiji
– Honduras
– Panama
– Suriname
– Bolivia
– Frans-Guyana
– Kaapverdië
– Paraguay
– Thailand
– Brazilië
– Guadeloupe
– Maldiven
– Puerto Rico
– Venezuela
– Colombia
– Guatemala
– Martinique
– Salomonseilanden
– Ecuador
– Guyana
– Mexico
– Samoa
– El Salvador
– Haïti
– Nieuw-Caledonië
– Saint-Martin

In alle gebieden waar recent zikavirus is gemeld, komen ook dengue en chikungunya voor.

Het is waarschijnlijk dat de ziekte zich de komende tijd verder zal verspreiden over de (sub)tropische delen van het Amerikaanse continent door intensief reisverkeer tussen de gebieden en door de aanwezigheid van de mug die dit virus kan overdragen (Aedes aegypti). Deze mug komt ook voor op de Antillen en in Suriname.

In Nederland is infectie met dit virus alleen vastgesteld bij mensen die het in het buitenland hebben opgelopen. Dat is op dit moment bij 12 reizigers gebeurd die allemaal in Suriname besmet zijn geraakt met het virus. Verspreiding van het zikavirus binnen Nederland is zeer onwaarschijnlijk omdat de verantwoordelijke steekmuggen in Nederland niet of nauwelijks voorkomen.

Zikavirus verspreiding
Kijk voor het actuele overzicht van de verspreiding van het zikavirus op ECDC-website

Bron: RIVM

Redactie Medicalfacts / Alida Budding - Hennink

Samen met mijn dochter Janine Budding verzorg ik dagelijks het online medisch nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant is. De rol en beleving van patiënt & Healthy Ageing, zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik heb jarenlang ervaring in diverse functies in thuiszorg.

Recente artikelen