Alternatief voor aderlating bij ijzerstapelingsziekte
ArraySelectieve afname van rode bloedcellen zorgt voor minder behandelingen en kosten
Het selectief afnemen van rode bloedcellen voor de behandeling van ijzerstapeling is een effectief en patiëntvriendelijk alternatief voor aderlating. Dat stelt Eva Rombout van het Maastricht UMC+ en Sanquin in haar proefschrift naar de behandeling van de erfelijke aandoening hemochromatose, ofwel ijzerstapeling in het lichaam. De huidige standaardbehandeling is het afnemen van bloed door middel van aderlating. Deze methode kent bijwerkingen en patiënten dienen tijdens de beginfase van de ziekte wekelijks een halve liter bloed af te staan. Door selectief alleen rode bloedcellen af te nemen, kunnen het aantal behandelingen en daarmee de belasting voor patiënten worden teruggebracht.
IJzerstapeling is een erfelijke aandoening, waarbij een teveel aan ijzer wordt opgenomen in het lichaam. Als dat te laat wordt ontdekt of onbehandeld blijft, kan dat ernstige schade veroorzaken aan diverse organen, waaronder lever, hart en alvleesklier. Afhankelijk van de locatie waar ijzer zich ophoopt, kunnen bijvoorbeeld levercirrose, hartritmestoornissen of diabetes ontstaan. Patiënten hebben vaak te kampen met chronische vermoeidheid, gewrichts- en buikklachten.
Aderlaten
Behandeling is gericht op ‘ontijzeren’ van het lichaam en bestaat uit twee fasen: het terugbrengen van de ijzerconcentratie tot een acceptabel niveau (initiële fase) en vervolgens het op peil houden van de ijzerwaarden (de onderhoudsfase). De standaardmethode is aderlating, waarbij patiënten in de eerste fase wekelijks een halve liter bloed moeten afstaan. In de onderhoudsfase wordt gedurende de rest van het leven nog enkele keren per jaar bloed afgenomen. Sommige patiënten ondervinden hiervan echter bijwerkingen, zoals moeheid en flauwvallen. Ongeveer één op de acht overweegt zelfs te stoppen met aderlaten. Dat vraagt om patiëntvriendelijkere alternatieven.
Rode bloedcellen
Rombout onderzocht de effectiviteit en doelmatigheid van zogeheten erytrocytaferese. Simpel gezegd is dat het selectief afnemen van rode bloedcellen met behulp van een speciaal afereseapparaat. Dit is een alternatief voor aderlaten, maar wordt nog weinig toegepast. Uit het onderzoek van de promovenda bleek onder meer dat deze techniek het aantal behandelingen met 57 procent laat afnemen in de initiële fase en met 42 procent in de onderhoudsfase. Patiënten hoeven dus minder vaak naar het ziekenhuis of Sanquin bloedbank voor behandeling. Dit kan resulteren in verlaging van de totale behandelkosten en minder belasting voor patiënten.
Serieus alternatief
Het merendeel van de patiënten (81 procent) gaf uiteindelijk de voorkeur aan erytrocytaferese boven het aderlaten. Zo leidde het lagere aantal behandelingen en de hogere effectiviteit tot een beter algemeen gevoel van welzijn. “De patiënt staat centraal en zijn keuze voor behandeling moet leidend zijn”, zegt Rombout. “Met dit promotieonderzoek hebben we laten zien dat het selectief afnemen van rode bloedcellen met een aferesemachine een effectieve behandelwijze is en beschouwd moet worden als een serieus alternatief voor aderlaten, vooral in de initiële fase.”
Eva Rombout promoveerde op donderdag 8 december aan de Universiteit Maastricht op haar proefschrift: ‘Erythrocytapheresis, a treatment modality in hereditary hemochromatosis’
