?Kijkoperatie bij alvleesklierkanker niet altijd beter

Een chirurg kan de staart van de alvleesklier beter verwijderen door middel van een kijkoperatie dan tijdens een open operatie. De patiënten herstellen dan sneller. Bij een kijkoperatie aan de kop van de alvleesklier ligt dat echter anders, ondanks een succesvol trainingsprogramma met goede uitkomsten. Het landelijke onderzoek hiernaar is vroegtijdig gestopt in verband met een hogere sterfte in de kijkoperatie-groep.

Operaties aan de staart of kop van alvleesklier


Operaties aan de staart of kop van de alvleesklier zijn nodig bij de behandeling van alvleesklierkanker. Dat kan op de klassieke manier, waarbij de buik wordt opengemaakt, of via een kijkoperatie, waarbij de instrumenten en een camera via kleine sneetjes in de buik worden ingebracht. Hilst deed onderzoek naar de introductie van kijkoperaties aan de alvleesklier (laparoscopie en robot-geassisteerd) in Nederland door middel van een trainingsprogramma. Na succesvolle introductie van deze techniek werden de uitkomsten van kijkoperaties en traditionele open alvleesklieroperaties met elkaar vergeleken in twee landelijke, gerandomiseerde trials. Daarnaast heeft Van Hilst de Europese resultaten van deze twee behandelingen naast elkaar gelegd.

Kijkoperatie

Een minimaal invasieve ‘kijkoperatie’ levert in de meeste gevallen betere resultaten op dan een ‘open’ operatie bij het verwijderen van een tumor; patiënten herstellen er sneller van. Toch is deze aanpak bij operaties van de alvleesklier niet altijd de beste. Dat blijkt uit twee studies, waarvan de laatste deze week werd gepubliceerd in The Lancet Gastroenterology & Hepatology.

LEOPARD-1 & 2

In de eerste studie, LEOPARD-1, blijkt dat een minimaal invasieve aanpak (‘kijkoperatie’) bij verwijdering van de alvleesklierstaart betere resultaten geeft. Uit de deze week gepubliceerde tweede studie, LEOPARD-2, blijkt dat de kijkoperatie van de veel complexere ‘Whipple-operatie’ van de alvleesklierkop geen voordelen biedt en mogelijk zelfs risico’s met zich mee brengt. Deze studie werd daarom vroegtijdig gestaakt. Beide studies werden uitgevoerd in Amsterdam UMC en een grote groep Nederlandse ziekenhuizen onder leiding van hoogleraar chirurgie Marc Besselink.

LEOPARD 1


In de LEOPARD-1 studie werd gekeken naar de resultaten van een kijkoperatie bij honderdelf patiënten in veertien Nederlandse ziekenhuizen. Hier betrof het een operatie aan de alvleesklierstaart – via de laparoscopische techniek (kijkoperatie). Patiënten bleken sneller te herstellen met minder complicaties in vergelijking met de ‘open’ operatie. Winst voor de patiënt dus.

LEOPARD 2


In de LEOPARD-2 studie keken de onderzoekers naar het verschil in herstel voor patiënten die een Whipple-operatie ondergingen via de laparoscopische techniek versus een open operatie. Een Whipple-procedure wordt uitgevoerd bij mensen met kanker of voorlopers hiervan in de kop van de alvleesklier. Tijdens de operatie verwijdert de chirurg de kop van de alvleesklier, samen met de galblaas, de twaalfvingerige darm, een deel van de galwegen en soms een deel van de maag. Het is een ingrijpende operatie waarbij patiënten aan complicaties van de ingreep kunnen overlijden.

In de studie werd gekeken naar het verschil in herstel voor patiënten die de Whipple-operatie ondergingen via de laparoscopische techniek  in vergelijking met een open operatie. Tijdens een tussentijdse evaluatie bleek dat van de 99 Whipple-patiënten er vijf patiënten waren overleden na een kijkoperatie en één patiënt na een open ingreep. Het aantal complicaties was gelijk tussen beide groepen. Het verschil in sterfgevallen tussen de twee groepen kan toeval zijn, want het was niet statistisch significant. Niettemin besloot de onafhankelijke Data Safety Board samen met de onderzoekers om de LEOPARD-2 studie te stoppen, omdat er geen voordeel bleek van de kijkoperatie, terwijl er dus wel mogelijk meer risico’s aan verbonden zijn.

Whipple-operatie

‘We krijgen van wetenschappers over de hele wereld te horen hoe waardevol het is om deze resultaten – ook al zijn ze ‘negatief’ te publiceren. Op dit moment wordt deze Whipple-operatie nergens in Nederland met de laparoscopische techniek uitgevoerd, mede omdat onze resultaten laten zien dat het nog niet kan,’ aldus Jony van Hilst, die 1 februari promoveert op het onderzoek.

Hoe de uitkomsten van de LEOPARD-2 studie zijn te verklaren is speculeren. ‘Het kan samenhangen met het aantal keren dat de operatie door een chirurg wordt uitgevoerd en ook de regelmaat waarmee het gebeurt. We weten dat in Spanje en India vergelijkbare studies zijn gedaan, in centra met meer ervaring, en dat daar de resultaten gunstig waren,’ stelt Besselink.

In het begeleidend editorial van the Lancet wordt vooruit geblikt op andere minimaal invasieve methoden voor de Whipple-operatie. Zo is in Nederland inmiddels ook een landelijk trainingsprogramma gaande om chirurgen te trainen in de Whipple-ingreep via een operatierobot.

Lees hier de publicatie in The Lancet Gastroenterology&Hepatology

Jony van Hilst: ‘Minimally invasive pancreatic surgery: introduction, development and outcome assessment’.
Promotores: prof. dr. O.R.C. Busch en prof. dr. M.G.H. Besselink
Co-promotores: dr. S. Festen en prof. dr. M. Abu Hilal

Bron: Amsterdam UMC

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.

Recente artikelen