Kan het nog goedkomen met de jeugd-ggz?
ArrayHet besef dat er iets heel erg fout is gegaan, dringt eindelijk ook door in de hoofden van politiek- bestuurlijk verantwoordelijken. Een aanklacht van de Inspecties voor de Gezondheidszorg & Jeugd en Justitie en Veiligheid moest hieraan vooraf gaan. Inhoudelijke bemoeizucht, administratieve lasten, ingewikkelde aanbestedingsprocedures, uitsluitingen van contracten, lage vergoedingen en het in veel gevallen louter inhoudelijk eendimensionaal beleid ten koste van de patiënten zijn de hoofdredenen voor de Landelijke Vereniging van Vrijgevestigde Psychologen & Psychotherapeuten (LVVP) om al sinds januari 2015 de noodklok te luiden over de jeugdwet i.c. de decentralisatie van de jeugdzorg. Inmiddels heeft een groot deel van de vrijgevestigde praktijken de jeugd-ggz verlaten en de leegloop is nog niet gestopt.
Kanarie in de kolenmijn
Al in 2016 wees de LVVP in een brandbrief aan toenmalig staatssecretaris Van Rijn op de dramatische effecten van de overheveling voor de jeugd-ggz, in het voorjaar van 2017 gevolgd door een, op verzoek van het ministerie van VWS opgesteld, 10-puntenplan, met mogelijke verbeteringen. Er werd welwillend geluisterd. Daarna volgden nog meer oproepen, brandbrieven en noodkreten. Inmiddels is er een palet aan evaluaties, onderzoeken, overleggen, stuurgroepen, bijeenkomsten, taskforces, transitie- en transformatietafels in stelling gebracht, maar het mocht niet baten.
Kinderen, jeugdigen en hun ouders zijn de dupe
Natuurlijk is niet iedere situatie of zijn alle opvoedingsvragen redenen voor het inzetten van professionele, psychische of psychiatrische hulp. Maar voor kinderen en jeugdigen én hun ouders waarvoor psychische of psychiatrische hulp wèl nodig is en die hulp moeten zoeken bij de jeugd-ggz, heeft de kaalslag inmiddels dramatische vormen aangenomen. De psycholoog en/of psychotherapeut die laagdrempelig, persoonlijke hulp in de buurt biedt, verdwijnt uit beeld. Dit beperkt niet alleen het aanbod, maar ook de keuzevrijheid. Onze vrees is dat het desastreuze beleid tot op heden de capaciteit aan en kwaliteit van goed opgeleide, ervaren psychologen en psychotherapeuten niet meer terug te draaien is.
Administratief labyrint
Een belangrijke reden voor vrijgevestigde praktijken voor jeugd-ggz om te stoppen, is de enorm toegenomen administratieve last. Deze is het gevolg van het hebben van contracten met meerdere gemeenten (vaak meer dan 10 contracten!), met verschillende eisen, verschillende ingewikkelde (aanbestedings)procedures, die een overdreven aantal aan te leveren gegevens opeisen en een haperend berichtenverkeer. Hierdoor is men tijd kwijt die niet aan de zorg kan worden besteed. Dit is voor vrijgevestigde praktijken niet werkbaar.
Vergoedingen en tarieven
Budgettekorten en het korten op financiële vergoedingen kenmerken het beleid. Gebleken is dat de door gemeenten vooraf opgelegde omzetplafonds regelmatig te laag zijn. Als een vrijgevestigde al in aanmerking komt voor een contract, zijn de voorwaarden zo ongunstig dat veel vrijgevestigden hiervan afzien. Bij hoogopgeleide professionals die hoogwaardige zorg bieden, horen passende tarieven, rekening houdend met de praktijkkosten en scholingsniveau van de hulpverleners. Deze negatieve tendens heeft direct effect op het aantal kinderen en jeugdigen dat goede zorg ontvangt
1
en nog gaat ontvangen. De verlaging van budgetten voor de Jeugdwet door Rijksbezuinigingen en de daaropvolgende gemeentelijke ingrepen dienen dan ook stopgezet te worden. Kinderen met psychische klachten hebben recht op goede jeugd-ggz, net als volwassenen.
Voldoende ingekocht of afgekocht?
Een veelgehoord argument is dat er voldoende zorg is ingekocht en dat er dus door de gemeente en/of de regio aan de zorgplicht is voldaan. Deze papieren werkelijkheid is nu dus doorgeprikt door de Inspecties. De LVVP waarschuwde hier al voor, net zoals voor het kwaliteitsverlies dat hiermee gepaard gaat door leegloop. De landelijke reflex is samenwerking op bovengemeentelijk niveau en gemeenten zoeken de oplossing nu in clustering in hoofd- en onderaannemers. Uitbuiting via subcontracten en hulpverleningsbureautjes die zich op de ‘markt’ presenteren met flitsende, te verwachten resultaten ligt op de loer. Hiermee wordt de inhoudelijke verantwoordelijkheid afgeschoven, inclusief de administratieve lasten. Het lost op de werkvloer dus niets op! Terug naar de tweede helft van de vorige eeuw. Omstreden ‘verlengde-armconstructies’ van weleer en de ‘Europsyche-affaire’, waarin ongekwalificeerde hulpverleners naar hartenlust declareerden, liggen nog vers in het geheugen.
Integrale zorg als mantra?
De zoektocht naar een invulling van het begrip ‘integrale zorg’ draagt niet bij aan goede zorg. Want wat is ‘integrale zorg’? Het is in ieder geval geen zorg die door één persoon te geven is en het is ook niet veelvuldig over elke patiënt overleggen tussen wijkteams, ambtelijke afdelingen, triageposten et cetera. Integrale zorg is het leveren van op de persoon toegesneden hulp, waarbij rekening gehouden wordt met het systeem, de school en de omgeving, al dan niet in combinatie met andere vormen van hulp en/of zorg. Bovendien is integrale zorg niet het antwoord op alles en hetzelfde geldt voor de mantra ‘één gezin, één plan’. Te veel hulp die direct moet worden verleend, wordt niet of te laat geleverd, doordat wijkteams met onvoldoende gespecialiseerde kennis eerst zelf gaan behandelen en/of de opdracht krijgen om vooral niet door te verwijzen. Onze leden krijgen daardoor patiënten regelmatig (te) laat over de vloer. De LVVP is van mening dat snel, direct en effectief hulp verlenen nog steeds kan, zonder dat allerlei ‘deskundigen’ zich er mee bemoeien. Met als stelregel: geef hulp door de juiste, gekwalificeerde persoon, monodisciplinair als het kan, interdisciplinair als nodig en multidisciplinair als het moet.
Betonrot in het stelsel
De LVVP ontwaart een tendens dat steeds meer ouders – om hun moverende redenen – hulp zoeken buiten de door de gemeente ingekochte zorg. 41% van de leden gaf in 2017 al aan dat er een toename was van zelfbetalers, soms tot wel 100% van hun cliëntenbestand. De LVVP heeft meermaals aan bestuurders, politici en beleidmakers gevraagd wat zij zouden doen als hun kind psychische problemen zou hebben. Stelselmatig wordt geantwoord dat men dan hulp buiten de reguliere, ingekochte jeugdhulp zou zoeken en die dan zelf zou betalen. De reden die dan gegeven wordt, is hoofdzakelijk dat men dan niet onderhevig hoeft te zijn aan alle regels, voorschriften en eisen die vanuit gemeenten/regio’s worden opgelegd. Men vindt de privacy daarbij een groot goed. Kortom, zij die het stelsel hebben opgezet en voorschrijven maken er zelf geen gebruik van.
Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald!
De LVVP is en blijft van mening dat het onderbrengen van de jeugd-ggz binnen de Jeugdwet geen juiste beslissing is geweest. Hierdoor is het recht op gezondheidszorg veranderd in de plicht tot het zorgen voor hulp en zorg aan kinderen en jongeren. Daarmee is een kunstmatige scheiding aangebracht in een grondrecht van Nederlandse burgers tot 18 jaar en burgers vanaf 18 jaar! We zien dat dit tot verschillende aanspraken leidt. Genoemde problemen leiden tot een toename aan vermeende coördinatiekosten, managementlagen en overheadkosten. Maar vooral tot een schrijnende kaalslag in het directe zorgaanbod, met verstrekkende gevolgen voor de korte, maar vooral ook voor de langere termijn.
Doorpakken
De aangekondigde wijzigingen in het stelsel van de Jeugdwet zijn een halfzachte poging om deze politiek- bestuurlijke dwaling nog enigszins te repareren. Zachte heelmeesters maken echter stinkende wonden. Het beleid ten aanzien van de jeugd-ggz grondig herbezien is volgens de LVVP de enige remedie. Laten we nu doorpakken en niet weer te vervallen in dit soort oplossingen op decentraal niveau.
Bron: nvvp.onmicrosoft
