Welk mondmasker of mond-neus bedekking beschermt tegen wie of wat?

Er blijven veel vragen over het nut van het het dragen van mondmaskers of mond-neusbedekking.
Wat is het u en hoe draag en gebruik je ze correct? In dit artikel proberen we duidelijkheid te scheppen en de belangrijkste vragen te beantwoorden. Maar één ding is heel belangrijk mondmasker nooit 100% beschermd, zelfs als je het correct gebruikt. Het kan daarom ook een vals gevoel van veiligheid geven.
De belangrijkste maatregelen blijven afstand houden en handen correct wassen.
De maskers dienen vooral voor zieke mensen: om hun overdracht naar anderen te verminderen.

Verspreiding van het virus en nut van maskers

Het virus verplaatst zichzelf niet via de lucht. Het kan wel door de lucht verspreid worden in druppeltjes, bijvoorbeeld na een hoest- of niesbui van een besmet persoon. Bij spreken en uitademen kunnen er ook druppeltjes verspreid worden, waarin het virus zit. Daarom is de 1,5 meter afstand zo belangrijk. Druppels blijven maar een beperkte tijd in de lucht en verplaatsen zich niet heel ver.

Besmetting via de ogen
Via je ogen kan je ook besmet worden.
Als de afstandsregels niet gerespecteerd worden, kunnen druppels ook via de ogen het lichaam binnenkomen. In je ogen wrijven, is ook een mogelijk risico.

Nut van mondmasker of mond-neusbedekking

De mondmaskers die voor het publiek beschikbaar zullen zijn, dienen vooral om de omgeving van een zieke te beschermen. Het dragen om zelf niet besmet te worden, heeft een beperkter nut.
Besmette personen zullen anderen minder kunnen besmetten, bijvoorbeeld als ze hoesten of niezen. Hun speekseldruppels en neusvocht worden minder in de omgeving verspreid.

Mensen die besmet zijn of mogelijke symptomen hebben, mogen volgens de huidige regels niet buiten komen. Zij zouden dus geen anderen besmetten in isolatie. Er is echter gebleken dat je ook al besmettelijk bent enkele dagen voor je zelf symptomen krijgt.
Op plaatsen waar je minder dan 1,5 meter afstand kan houden, is een mondmasker dan nuttig. Bijvoorbeeld in het openbaar vervoer of bij onvermijdelijk nauw contact zoals bij fysiotherapie of doktersafspraken.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) raadt aan om een mondmasker te dragen als je iemand verzorgt die vermoedelijk besmet is met het coronavirus. Ook wie symptomen vertoont zoals koorts, hoesten, een snotneus of kortademigheid, draagt best wel een masker. De WHO waarschuwt er wel voor dat het dragen van een mondmasker alleen nuttig is in combinatie met het veelvuldig wassen van de handen.

Wie een mondmasker draagt, moet dat bovendien correct gebruiken. Anders geeft het een vals gevoel van bescherming. Deze tips geeft de WHO bij het dragen van een medisch mondmasker.

Correct gebruik mondmaskers

1. Was je handen en inspecteer het masker

Eerst en vooral was je je handen met een op alcohol gebaseerd handreinigingsmiddel of gewoon met water en zeep. Bekijk het masker ook eens nauwkeurig en check of er geen gaatjes of andere beschadigingen zijn. Kijk na wat de onderkant en bovenkant is. Bij medische mondmaskers kan je de bovenkant herkennen omdat er een stukje metaal zit. Check ook wat de binnen- en buitenzijde is. Meestal is de witte zijde de binnenkant.

2. Zet het op en laat geen openingen

Zet het mondmasker zodat het je neus en mond volledig bedekt, en trek de elastiekjes over je oren. Door de metalen strip aan de bovenkant aan te duwen, kan je ervoor zorgen dat het masker goed aansluit bij de overgang van je neus naar je gezicht, zodat er geen openingen meer zijn waardoor virusdeeltjes toch nog binnen kunnen glippen. Trek het daarna verder naar beneden over je mond en kin, opnieuw zonder openingen.

3. Raak het mondmasker niet aan

Raak het mondmasker niet aan tijdens het gebruik. Als je het toch aanraakt, was dan opnieuw je handen met een op alcohol gebaseerd handreinigingsmiddel of met water en zeep.

4. Vervang het masker zodra het vochtig is

Vervang het masker door een nieuw masker van zodra het vochtig is. Medische mondmaskers zijn bedoeld voor eenmalig gebruik. Je kan ze niet opnieuw gebruiken.

5. Raak voorzijde niet aan bij het afzetten

Als je het mondmasker afzet, mag je de voorzijde niet aanraken. Verwijder het dus door achteraan bij de elastiekjes te beginnen, en verwijder het meteen uit de buurt van je gezicht. Gooi het onmiddellijk weg in een afsluitbare vuilnisbak. Was dan opnieuw je handen met een op alcohol gebaseerd handreinigingsmiddel of met water en zeep.

Extra aandachtspunten (stoffen en chirurgische maskers)

  1. Draag het over mond én neus
  2. Het moet nauw aansluiten aan het gezicht
    Een baard of los lang haar verhindert dit bijvoorbeeld.
  3. Houd het op
    Even naar beneden trekken om te krabben, bellen of spreken, maakt het nutteloos.
  4. Raak het niet aan
    Door het tijdens het dragen aan te raken, verliest het ook aan nut.
    ?Dus niet herschikken, krabben, of bellen met je gsm.
  5. Draag het enkel waar nodig.
    Met het masker op in je eigen auto zitten of in de buitenlucht wandelen, heeft weinig zin.

Soorten mondmaskers

Er zijn verschillende soorten maskers. Ze zijn niet gelijkwaardig qua prijs, effectiviteit en gebruiksduur.

FFP2- en FFP3 mondmaskers

FFP2 en FFP3 mondmaskers kunnen ook kegelvormig, horizontaal of verticaal zijn. De bekendste maskers zijn de FFP2 en FFP3 maskers. Deze zijn het effectiefst omdat ze, naast druppels, ook virussen en bacteriën tegenhouden. Ze zijn het hardst nodig in de zorgsector en daar is momenteel nog steeds een tekort. Ze zullen voorlopig dus niet voor het publiek beschikbaar zijn. De prioriteit is hier natuurlijk om onze gezondheidswerkers en hun patiënten te beschermen, omdat zij nauw contact hebben met besmette en gezonde personen.

Bovendien kunnen ze, afhankelijk van hun efficiëntie, klasse 1, 2 of 3 zijn. Het type klasse hangt af van hoe goed ze de verontreinigende stoffen in de omgeving filteren.

  • FFP1: 78% filtratie-efficiëntie, omgevingsconcentraties tot 4 TLV- drempelgrenswaarde.
  • FFP2: 92% filtratie-efficiëntie, omgevingsconcentraties tot 12 TLV.
  • FFP3: 98% filtratie-efficiëntie, omgevingsconcentraties tot 50 TLV.

De maskers die nu wel beschikbaar zullen zijn, zijn chirurgische maskers en stoffen, herbruikbare maskers (zoals de zelfgemaakte maskers). Deze vangen wel druppels, maar virussen zelf niet.

Chirurgische maskers

chirurgisch ondmasker

Chirurgische maskers zijn enkele uren waterdicht, waardoor ze kleine en grote druppels opvangen.
Het zijn wegwerpmaskers, dus ze zijn niet bedoeld om langdurig of meermaals te gebruiken.* Aangeraden wordt om ze max. 4 u te dragen (of korter als ze vochtig zijn).

Stoffen mondmasker

Stoffen maskers zijn niet waterdicht: ze vangen wel grote druppels, maar kleine gaan er nog steeds door. Hun bescherming is dus beperkter en heeft enkel zin als ook alle andere richtlijnen goed worden gevolgd.
In sommige modellen is er ruimte om een filter toe te voegen, dit verhoogt de bescherming.  Naai die alleen vast als je weet dat die ook wasbaar is op hoge temperaturen.
Op deze website is een patroon om ze zelf te maken:
maakjemondmasker.be

Chirurgische en stoffen maskers sluiten beiden niet perfect aan, waardoor langs de zijkant er nog ingeademde lucht doorkomt. Beide zullen dus de kans op overdracht verminderen, maar niet volledig wegnemen.

 Chirurgisch maskerFFP2 / FFP3 masker zonder ventielFFP2 / FFP3 masker met ventielStoffen mondmaskerSjaal
Beschermt jezelfgedeeltelijkjajaweinigweinig
Beschermt andernjajaneegedeeltelijkweinig
Geschikt voor ziekenhuisgebruikjajajaneenee

Andere maskers zoals papieren maskers, pollenmaskers  en partikelmaskers om mee te schilderen worden afgeraden, hierbij zijn de poriën veel te grof om druppels tegen te houden.

* hergebruik chirurgische maskers
Dit wordt normaal afgeraden, maar gezien de schaarste wordt het nu soms gedaan.
Deze maskers zijn geproduceerd om eenmalig te gebruiken. Als het masker maar kort gedragen wordt (bijvoorbeeld tijdens een doktersafspraak of een busrit), dan kan je het eventueel wel bewaren om te hergebruiken. Door het lang te dragen (meer dan 6u), gaat de kwaliteit te sterk achteruit om bescherming te garanderen.

Draag je mondmasker maar enkele uren, en bewaar je het nadien 3 dagen afgesloten (bijvoorbeeld in een enveloppe), dan kan het virus er niet op overleven. Na 3 dagen kan je het weer voor een paar uur dragen.
Raak, bij het afnemen en bewaren van het masker, enkel de binnenkant aan. De buitenkant kan immers besmet zijn!

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.

Recente artikelen