Roland Kanaar krijgt Josephine Nefkens Prijs voor kankeronderzoek
DNA-reparatie in kankercellen uitschakelen
Prof.dr. Roland Kanaar, hoogleraar Moleculaire Genetica aan het Erasmus MC, krijgt op 25 november 2022 de Josephine Nefkens Prijs voor kankeronderzoek. De jury roemt zijn doorzettingsvermogen op een onderzoeksgebied dat niet in de brede belangstelling staat, namelijk DNA-reparatie.
Roland Kanaar is hoofd van de afdeling Moleculaire Genetica van het Erasmus MC. Een plek die op het eerste gezicht niet heel veel te maken heeft met kanker. Toch reikte de impact van de ontdekkingen die in zijn lab werden gedaan tot aan de spreekkamers van het Erasmus MC Kanker Instituut.
Kanaar en zijn team onderzoeken hoe cellen schade aan het DNA repareren. Patiënten met een zeldzame vorm van kanker hebben een mutatie in BRCA: een DNA-reparatie-gen. Daardoor werkt de moleculaire DNA-reparatiemachine niet meer. Deze kankercellen vallen dan terug op een back-up reparatiemechanisme. Een zwakke plek, redeneerde Kanaar, want er bestaan medicijnen genaamd PARP-remmers die ook het reservemechanisme uitschakelen, waardoor fouten in het DNA zich opstapelen en de kankercel doodgaat. Er zijn – naast BRCA – meer onderdelen van de reparatiemachine die kapot kunnen zijn. Kanaar ontwikkelde een laboratoriumtest die kan meten of in een tumorcel het DNA-reparatiemechanisme nog functioneert. Als dat niet het geval is, zou de patiënt baat kunnen hebben bij PARP-remmers.
Uit een eerste studie bleek dat tot maar liefst een derde van de kankerpatiënten met uitgezaaide ziekte baat zou moeten hebben bij de PARP-remmers. De effectiviteit van de test om het functioneren van de DNA-reparatiemachine te meten, wordt inmiddels vastgesteld in het Erasmus MC Kanker Instituut bij patiënten in de kliniek.
Dit alles was niet mogelijk geweest zonder fundamenteel onderzoek, benadrukt Kanaar. ‘Zonder fundamentele kennis over hoe DNA-reparatie werkt, hadden we de test niet kunnen ontwikkelen.’ Hij doet daarom een oproep. ‘Blijf de pijplijn vullen met ongebonden nieuwsgierigheids-gedreven experimenten. Je weet vooraf nooit welke, maar een aantal experimenten gaat het verschil maken voor patiënten.’
Josephine Nefkens Prijs
De Josephine Nefkens prijs is in 1998 ingesteld door Harry Nefkens tijdens de opening van het Josephine Nefkens Instituut van het Erasmus MC. De driejaarlijkse prijs is bestemd voor een actieve wetenschapper in het Nederlandse taalgebied die uitmuntend kankeronderzoek heeft verricht. De prijs bestaat uit 100.000 euro die de ontvanger naar eigen inzicht mag besteden aan kankeronderzoek.
De prijs wordt op 25 november 2022 uitgereikt tijdens een bijzonder symposium. Meer informatie en het programma vindt u hier:
https://www.josephinenefkensprijs.nl/nieuws/uitreiking-josephine-nefkens-prijs-2022
Bron: Erasmus MC