Hoe zorg je ervoor dat mensen minder sociaal wenselijk antwoorden?

Marketing onderzoeker Rik Pieters heeft, samen met collega’s van andere universiteiten, een nieuwe, indirecte vraagtechniek ontwikkeld om ervoor te zorgen dat de kans groter is dat mensen waarheidsgetrouw antwoorden op gevoelige vragen. De techniek kan onder andere gebruikt worden bij het afnemen van enquêtes of bij het maken van beleid.

De kans is groot dat mensen sociaal wenselijke antwoorden geven bij rechtstreekse vragen over gevoelige onderwerpen, zoals porno kijken, roken tijdens de zwangerschap, stelen in de supermarkt of de illegale aanschaf van medicijnen. Dit onderzoek richt zich op het kopen van potentie-versterkende medicijnen via illegale kanalen zoals internetsites. In eerder onderzoek keek Pieters met zijn collega’s ook naar consumptie van porno. Consumenten blijken daar, als je er direct naar zou vragen, niet eerlijk over te zijn. 

Eerlijke antwoorden 

Om wel eerlijke antwoorden te krijgen hebben de onderzoekers een nieuwe vraagtechniek ontwikkeld. Ze stellen aan deelnemers twee vragen: een ‘gevoelige’ vraag en een ‘onschuldige’ vraag. In het onderzoek naar de potentie-versterkende medicijnen was dit bijvoorbeeld: Vraag 1: Heeft u wel eens medicijnen via een illegaal kanaal verkregen? Vraag 2: Koopt u wel eens producten via internet? 

Onderzoeker Rik Pieters: ‘Als je dit direct vraagt, dan krijg je twee antwoorden, namelijk een op de eerste vraag en een op de tweede vraag. Maar dan zullen sommige mensen misschien geen eerlijk antwoord op de eerste vraag geven. In onze nieuwe, indirecte techniek vragen we alleen maar: ‘Is het antwoord op deze twee vragen hetzelfde of verschillend? Dus de deelnemers aan het onderzoek hoeven niet direct antwoord op elk van de twee aparte vragen te geven. Dat maakt het gemakkelijker om eerlijk te antwoorden op de eerste, gevoelige vraag.’

Andere vragen 

Daarnaast krijgen de deelnemers in het onderzoek ook nog allerlei andere vragen. Bijvoorbeeld of ze van bepaalde activiteiten of sporten houden, zoals voetbal, basketbal, schaken, fierljeppen, of bepaalde literatuur lezen. De onderzoekers gebruiken de antwoorden op de andere vragen om de kans te voorspellen of ze ook gevoelige praktijken zouden doen en dus op die vraag, als die direct gesteld zou worden, bevestigend zouden antwoorden. Hieruit kunnen ze afleiden wat het antwoord van de gevoelige vraag zou zijn. 

Het voordeel van deze techniek is dat deelnemers eerlijk, of in ieder geval eerlijker dan onder normale omstandigheden, antwoord geven op gevoelige vragen. Bovendien wordt de privacy van deelnemers beschermd, en dat is belangrijk bij gevoelige of zelfs illegale gedragingen. Rik Pieters: ‘We weten nooit precies of deelnemer 1 of deelnemer 2 het gevoelige gedrag vertoond heeft, en daar zijn we ook niet in geïnteresseerd. Maar we weten door dit onderzoek wel hoeveel mensen in de steekproef het gevoelige gedrag vertoond hebben en met welke andere kenmerken dat samenhangt.’

Juiste informatie voor beleidsmakers

De techniek is op heel veel terreinen toepasbaar, niet alleen om illegaal medicijngebruik te onderzoeken, maar ook om onderzoek te doen naar het bezitten van zwart geld, fraude, kopen van illegaal vuurwerk, drugsgebruik, ongezond gedrag, winkeldiefstal of ongewenst gedrag in de werkomgeving. 

Pieters: ‘Om beleid te kunnen ontwikkelen en de effecten te kunnen beoordelen moeten beleidsmakers, van bedrijven of instanties, de voorkeuren en gedragingen van consumenten kennen. Als mensen niet de waarheid spreken in enquêtes, dan krijgen beleidsmakers niet de juiste informatie. Dat kan leiden tot geen beleid (‘niemand rookt in Nederland’) of de conclusie dat het beleid perfect gewerkt heeft (‘na de reclamecampagne zegt iedereen gestopt te zijn met het plegen van winkeldiefstallen’). Daarom is het belangrijk dat consumenten eerlijke antwoorden geven op gevoelige vragen.’

Het artikel ‘Response Aggregation to Obtain Truthful Answers to Sensitive Questions: Estimating the Prevalence of Illegal Purchases of Prescription Drugs’ is gepubliceerd in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Journal of Marketing Research en is hier in te zien.

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.