Narcisme: Wat is het en hoe herken je het?
ArrayNarcisme is een persoonlijkheidskenmerk dat in lichte mate bij iedereen voorkomt, maar bij sommige mensen extreme vormen aanneemt. In die gevallen spreken we van een narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS). Narcisten hebben een opgeblazen gevoel van eigenwaarde, een diepgewortelde behoefte aan bewondering en een gebrek aan empathie voor anderen. Dit kan zich in zowel het dagelijks leven als in de politiek uiten, zoals bij voormalig president Donald Trump, die vaak als een schoolvoorbeeld van narcistisch gedrag wordt genoemd.
Kenmerken van Narcisme
- Een opgeblazen zelfbeeld – Narcisten zien zichzelf als uniek, superieur en belangrijker dan anderen. Ze verwachten bewondering en bevestiging, ook als daar geen reden voor is. Voorbeeld: Iemand die altijd in het middelpunt van de belangstelling wil staan en opschept over prestaties, zelfs als deze overdreven of onwaar zijn.
- Gebrek aan empathie – Ze kunnen zich moeilijk inleven in anderen en tonen weinig begrip voor de gevoelens of behoeften van anderen. Voorbeeld: Een manager die geen rekening houdt met de werkdruk van werknemers en enkel zijn eigen doelen nastreeft.
- Manipulatief gedrag – Narcisten gebruiken anderen om hun doelen te bereiken en draaien situaties zo dat ze er zelf beter van worden. Voorbeeld: Een partner die emoties bespeelt door schuldgevoelens in te praten om controle te houden.
- Overgevoeligheid voor kritiek – Hoewel ze zich zelfverzekerd voordoen, kunnen ze slecht tegen kritiek en reageren ze vaak defensief of agressief. Voorbeeld: Een collega die direct boos of sarcastisch reageert als hij wordt gewezen op een fout.
- Grootheidswaan en leugens – Ze presenteren zichzelf als buitengewoon succesvol en belangrijk, zelfs als dit niet waar is. Voorbeeld: Donald Trump beweerde herhaaldelijk dat hij de verkiezingen had gewonnen in 2020, ondanks bewijs van het tegendeel.
- Zoeken naar macht en controle – Narcisten willen absolute controle over situaties en mensen om hen heen.Voorbeeld: Een leidinggevende die zijn werknemers onder druk zet en ze tegen elkaar uitspeelt om zijn eigen positie te versterken.
Narcisme in de praktijk: Trump als voorbeeld
Donald Trump vertoonde als president talloze narcistische trekjes. Hij eiste onvoorwaardelijke loyaliteit van medewerkers en ontsloeg critici zonder pardon. Hij blies zijn eigen prestaties op, beweerde de beste president ooit te zijn en ging confrontaties aan met journalisten en politieke tegenstanders. Zijn woede-uitbarstingen op sociale media en het verdraaien van feiten passen binnen het patroon van narcistisch gedrag.
Een bekend voorbeeld is zijn reactie op verlies: in plaats van de verkiezingsuitslag in 2020 te accepteren, claimde hij fraude zonder enig bewijs en zette hij zijn aanhangers aan tot opstand, wat leidde tot de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. Dit laat zien hoe ver een narcist kan gaan om controle te behouden.
Hoe ga je om met een narcist?
- Stel duidelijke grenzen – Laat je niet meeslepen door manipulaties en wees standvastig in je eigen overtuigingen.
- Geef geen onnodige bevestiging – Narcisten voeden zich met aandacht en lof; beperk deze om niet in hun spel mee te gaan.
- Vermijd confrontatie – Probeer discussies kort te houden en focus op feiten in plaats van emoties.
- Zoek steun – Als je te maken hebt met een narcist in je omgeving, zoek dan steun bij vrienden, familie of een professional.
Conclusie
Narcisme is een complex fenomeen dat zowel in het dagelijks leven als in de politiek voorkomt. Donald Trump is een extreem voorbeeld van hoe narcistisch gedrag invloed kan hebben op een hele samenleving. Door narcisme te herkennen en er verstandig mee om te gaan, kun je jezelf beschermen tegen manipulatie en machtsmisbruik.
Beeld Gerd Altmann van Pixabay
