Migranten, voorbeeld voor mantelzorg
Array
In de ‘participatiesamenleving’ wordt steeds vaker een beroep gedaan op mensen om zich als actieve burgers in te zetten bij het oplossen van zorgvraagstukken, bijvoorbeeld door mantelzorg te verlenen. Beleidsmakers maken zich daarbij zorgen om migrantenmantelzorgers, die vaak als een ‘kwetsbare groep’ worden aangemerkt omdat men zorgvraagstukken juist weer te veel in eigen kring zou oplossen. Wordt er binnen de context van migrantengemeenschappen inderdaad anders gedacht over en gehandeld rond zorg dan onder autochtonen? Dat valt wel mee, stelt Mariecke van den Berg in haar proefschrift, Mantelzorg en Etniciteit, dat zij verdedigde op woensdag 19 februari. De overeenkomsten tussen migranten en autochtonen zijn groter dan de verschillen.
Van den Berg onderzocht de zorgattitude, zorgbereidheid en conflicthantering van Turkse, Suryoye (Syrisch-Orthodoxe vluchtelingen, veelal afkomstig uit Turkije) en autochtone Nederlandse burgers en mantelzorgers. Via vragenlijsten en interviews vroeg zij hen naar hun opvattingen over zorg, hun bereidheid om in de toekomst zelf intensieve zorg te geven en hoe men conflicten met familie of instanties oplost die ontstaan rondom de taakverdeling.
Voorbeeldburgers?
Wanneer gekeken wordt naar het niveau van zorgopvattingen sluiten migranten beter aan bij het ideaal van actief burgerschap dan autochtonen, zo concludeert Van den Berg. Je zou hen voorbeeldburgers kunnen noemen: “de migranten die aan mijn onderzoek meewerkten leggen de verantwoordelijkheid voor de zorg bij zowel het eigen netwerk als bij professionals en de overheid. Autochtonen verwachten vooral dat de overheid en professionals verantwoordelijkheid nemen voor de zorg.” Het toenemende beroep op mantelzorg zou autochtonen dan ook wel eens zwaarder kunnen gaan vallen, zo vermoedt Van den Berg. Tegelijkertijd blijkt uit haar onderzoek dat ook druk vanuit de omgeving meespeelt bij de keuze van mensen om in de toekomst (meer) zorg te verlenen. Migranten ervaren die druk in hogere mate dan autochtonen, en zorg wordt zodoende niet altijd puur vanuit de eigen overtuiging geleverd.
Praktijk: vooral overeenkomsten
Een belangrijke en verrassende conclusie is dat wanneer de praktijk van de mantelzorg centraal staat, de overeenkomsten tussen migranten en autochtonen groter zijn dan de verschillen. In beide groepen kunnen conflicten ontstaan over de taakverdeling en in beide groepen wordt door mantelzorgers en hun omgeving onderhandeld over de taakverdeling. Uit de interviews die Van den Berg hield met mantelzorgers concludeert ze dat niet zozeer cultuur, maar de kracht van familiebanden bepalend is voor de wijze waarop mensen binnen families omgaan met zorg. “Als mensen een gelukkig jeugd hebben gehad, willen ze die `schuld´ later graag inlossen door goed voor hun ouders te zorgen. Hebben ze voor hun gevoel een beroerde jeugd gehad, of er is ruzie in de familie, dan is die bereidheid minder groot. Een uurtje strijken of koken kan iemand dan al snel heel zwaar vallen. Dat heeft verder weinig te maken met je culturele achtergrond.” Van den Berg pleit er dan ook voor om de rol van cultuur in onderzoek naar en beleid over mantelzorg enigszins te relativeren.
Promotie
Mariecke van den Berg was tot september 2012 verbonden aan het onderzoeksinstituut IGS, van de Universiteit Twente (faculteit Management en Bestuur, vakgroep Bestuurskunde) en rondde daarna als buitenpromovenda haar proefschrift af. Haar promotor is prof. dr. Sawitri Saharso, co-promotor is dr. Jörgen Svensson. Op 19 februari verdedigt zij om 12:45 uur haar proefschrift, getiteld Mantelzorg en Etniciteit: etnische verschillen in de zorgattitude, zorgbereidheid en conflicthantering van mantelzorgers, in gebouw de Waaier, collegezaal 4 op de campus van de Universiteit Twente.
Bron: Universiteit Twente
