Immunomodulatie vertraagt diabetes
Array
Het verloop van diabetes type 1 is in gunstige zin te beïnvloeden door een patiënt vroegtijdig te behandelen met zogeheten CD3-antilichamen. Dat blijkt uit een studie van een groep samenwerkenden Belgische, Engelse, Duitse en Franse wetenschappers die vandaag in The New England Journal of Medicine wordt gepubliceerd.
Uit proefdieronderzoek was al duidelijk dat via ingrijpen op het afweersysteem met CD3-antilichamen de vernietiging van insulineproducerende bètacellen is tegen te gaan. CD3-antilichamen onderdrukken de functie van T-cellen. In een fase-1-onderzoek hebben de wetenschappers onderzocht of immunomodulatie bij patiënten ook effectief is. Dit blijkt het geval. Aan de multicenterstudie deden tachtig patiënten mee bij wie recentelijk diabetes was vastgesteld. De helft van hen kreeg gedurende 6 achtereenvolgende dagen een infuus met geglycosileerd humaan IgG1-antilichaam gericht tegen CD3 (ChAglyCD3). De andere patiënten kreeg een infuus met een placebo.
De patiënten zijn 18 maanden gevolgd. Gedurende deze periode blijken de patiënten die de placebobehandeling ondergingen, steeds hogere doses insuline nodig te hebben. Degenen die het CD3-antilichaam kregen, behoefden significant minder insuline. De preservatie van bètacellen is het sterkst bij de patiënten die bij aanvang van de studie een bovengemiddeld aantal functionerende bètacellen hebben.
De behandeling met CD3 geeft overigens behoorlijke bijwerkingen die lijken op griep. Ook kregen de patiënten uitslag en trad mononucleose op als gevolg van opvlammende Epstein-Barr-infecties.
In een commentaar op de studie spreekt immunoloog Åke Lernmark van de universiteit van Washington zijn zorgen uit over deze twee aspecten. Hij acht verder onderzoek naar de langetermijneffecten en de veiligheid van de methode nodig. Indien het middel veilig blijkt, ziet Lernmark wel toekomst in het gebruik van CD3-antilichamen bij diabetes.
Immunoloog Bart Roep van het Leids Universitair Medisch Centrum zei vorige maand in Medisch Contact (MC 22/2005: 924-7) al dat hij veel verwacht van de behandeling met CD3-antistoffen bij patiënten met diabetes type 1. Nu de data openbaar zijn – hij kende ze al langer vanwege zijn samenwerking met de Belgische onderzoekers – laat hij zijn optimisme nog duidelijker blijken. ‘Dit is echt een stap vooruit. Zeker als je beseft dat bij de aan de studie deelnemende patiënten bij aanvang van de studie nog maar 10 procent de insulineproductie resteert. Je kunt je voorstellen dat je door nog vroeger ingrijpen nog meer bètacellen kunt sparen. En elk jaar uitstel van de ziekte heeft enorme gevolgen voor de kwaliteit van leven.’
Roep benadrukt dat in vergelijking met eerdere pogingen om via het immuunsysteem het ontstaan van diabetes te vertragen de bijwerkingen veel minder ernstig zijn. ‘De klachten zijn beduidend milder en bovendien van voorbijgaande aard. Ik ben van nature zeer kritisch, maar deze onderzoeksresultaten zijn echt hoopgevend. Helaas hebben patiënten bij wie recentelijk diabetes is geconstateerd voorlopig geen uitzicht op behandeling met CD3-antilichamen. De voor marktautorisatie benodigde studies staan in de koelkast. De producent wil eerst goedgekeuring zien te krijgen voor de behandeling van psoriasis. Ook bij daarbij spelen T-cellen een belangrijke rol, en het onderzoek ernaar is technisch eenvoudiger. Je kunt de resultaten bij de patiënt direct zien.’ Bron: NEJM & MC 60; 22: 924-7
