Advies aan Klink: oudere mensen regelrecht de zorginstellingen in
ArrayHet College voor Zorgverzekeringen (CvZ) adviseert minister Klink van VWS op 14 april jl. om de sta-opstoel te verwijderen uit het basispakket. Een sta-opstoel is speciaal bedoeld voor mensen die niet zelfstandig kunnen opstaan uit stoel of bank. Doordat de stoel is voorzien van een opstamechaniek en een motor wordt de gebruiker door een druk op de knop uit de stoel getild, zonder dat daar een zorgverlener aan te pas hoeft te komen. Mede dankzij de inzet van de sta-opstoel wonen oudere mensen langer thuis en worden verzorgenden fysiek minder belast.
Er is internationaal veel studie gedaan naar het kunnen verrichten van dagelijkse activiteiten gerelateerd aan het opstaan en gaan zitten. Aangetoond is dat het voor ouderen dermate belangrijk is om van een zittende naar een staande houding te kunnen gaan, dat wanneer zij dit niet kunnen zij eerder worden opgenomen in een verzorgingstehuis en zelfs vroegtijdig zullen overlijden. Een sta-opstoel is een bewezen effectief hulpmiddel.
Het Sociaal en Cultureel Planbureau en de Stichting van Economisch Onderzoek publiceerden in 2004 de uitkomsten van een grootschalige studie naar de kosten en baten van de extramuralisering. Extramuralisering staat voor het zoveel mogelijk mensen zo lang mogelijk de gelegenheid te bieden thuis te wonen (in tegenstelling tot intramuralisering, waarbij mensen worden opgenomen in een instelling). Belangrijkste conclusies van deze studie zijn dat het de maatschappij aanzienlijk veel geld bespaart wanneer mensen langer thuis wonen met gebruikmaking van hulpmiddelen én dat mensen gelukkiger zijn als ze thuis wonen in plaats van in een instelling.
Reden genoeg om het gebruik van hulpmiddelen, ten behoeve van de wensen van oudere mensen, juist te stimuleren in plaats van te demotiveren. Wanneer mensen niet zelfstandig kunnen opstaan en geholpen worden door een verzorgende, die hen tilt, dan loopt de verzorgende een verhoogd risico op werkgerelateerde rugklachten.
Sta-opstoelen worden op dit moment op medische indicatie in bruikleen verstrekt door zorgverzekeraars. Wanneer een gebruiker is overleden, wordt de sta-opstoel voorzien van nieuwe bekledingsmaterialen en aan een nieuwe gebruiker gegeven. Verzekeraars hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het beheersbaar maken van deze verstrekking.
Het CvZ stelt nu dat mensen een sta-opstoel zelf moeten aanschaffen omdat ze breed verkrijgbaar zijn en omdat er sta-opstoelen verkrijgbaar zijn die niet duurder zijn dan normale stoelen. Wanneer iemand het niet kan betalen, wordt verwezen naar een zogenaamde vangnetconstructie via regelingen als bijvoorbeeld de bijzondere bijstand. Het CvZ ziet daarbij een aantal cruciale zaken over het hoofd.
Onnodige verslechtering van de leefsituatie van oudere mensen
1. De huidige generatie oudere mensen is niet genoeg bekend met het product en is bovendien zelf onvoldoende mobiel om op zoek te gaan naar de sta-opstoel. Dit leidt ertoe dat ouderen zelf proberen op te staan, eerder zullen vallen dan wanneer zij gebruik kunnen maken van de sta-opstoel. Of dat ouderen de opstaan-beweging vermijden, waardoor ze letterlijk aan huis gekluisterd zijn. Beide situatie leiden toe een gegarandeerde (onnodige) verslechtering van de leefsituatie.
2. Door de sta-opstoel op de vrije markt aan te schaffen, is het niet gegarandeerd dat de stoel deugdelijk wordt aangemeten. Ook dit leidt tot een onnodig groot risico voor vallen en geen goede garantie-/serviceregelingen.
Kostenverschuivingen
Twee kostenverschuivingen zullen ontstaan wanneer besloten wordt de sta-opstoel niet langer te verstrekken vanuit de zorgverzekeringswet.
1. De hierboven geschetste verslechtering van leefsituatie zal onoverkomelijk leiden tot vervroegde instroom in zorginstellingen.
2. De genoemde vangnetconstructie betekent alleen een verschuiving van kosten naar een andere overheidsportefeuille.
Met betrekking tot de kosten van verstrekkingen van sta-opstoelen is mogelijk nog wel een doelmatigheidswinst te behalen door iedere verstrekking vooraf te laten gaan door een zorgvuldige indicatiestelling van een ergotherapeut. Een ergotherapeut is bij uitstek geschikt om te beoordelen of een sta-opstoel de zelfredzaamheid significant vergroot of niet.
Het lukraak schrappen van de verstrekking van hulpmiddelen is volgens Ergotherapie Nederland niet de weg. In Nederland is de politieke keuze gemaakt om mensen de gelegenheid te bieden zo lang mogelijk thuis te wonen door de zorg zo dicht mogelijk bij huis te organiseren. Hiermee wordt het verwijzen naar duurdere vormen van zorg voorkomen. Ergotherapie Nederland vindt het daarom onbegrijpelijk, dat de minister geadviseerd wordt een bewezen effectieve interventie, die naadloos aansluit bij de overheidsdoelstellingen, te schrappen.
Deze besparing op korte termijn, komt de maatschappij op lange termijn duur te staan.
