Debat orgaandonatie: Kamer teleurgesteld

Hieronder volgt (op alfabetische volgorde) per partij een overzicht hoe zij staan ten aanzien van orgaandonatie. De lijst is nog onvolledig aangezien we nog wachten op een aantal reacties.

Ondanks de Wet op de Orgaandonatie is er nog steeds een nijpend tekort aan organen voor transplantatiedoeleinden. In ieder geval wil het CDA het maatschappelijk draagvlak voor orgaandonatie vergroten. Zo moet er in elk ziekenhuis een donorcoördinator aanwezig zijn die met arts en nabestaanden nagaat of een overledene donor kan zijn. Zowel verpleegkundigen als artsen moeten tijdens hun opleiding op de hoogte worden gebracht over de procedure omtrent orgaan en weefseldonatie, zodat zij adequaat kunnen inspelen op de wet orgaandonatie. Mocht blijken dat alle inspanningen onvoldoende resultaat hebben, dan wordt heroverweging van de wet noodzakelijk.

Onderstaand relaas is een samenvatting uit een brief van de heer Oudkerk aan het algemeen overleg over orgaandonatie.

Onbetwist is dat verhoging van het donoraanbod dé nadrukkelijke doelstelling van de wet was. De doelstelling van de wet is wat het verhogen van het donoraanbod betreft niet gehaald. Natuurlijk, het zou te ver gaan de stagnatie c.q. daling van het aantal donoren uitsluitend op rekening van de wet te schrijven, maar dat ontslaat ons niet van de plicht de wet goed te evalueren. Dat gevoel is versterkt door de kleurloze, geen positie kiezende campagne die de overheid voerde bij de introductie van de wet. Bovendien zag de overheid er in het begin, en in feite nog altijd, nauwelijks op toe of de wet wordt nageleefd. Die situatie is in positieve zin veranderd toen in een beperkt aantal ziekenhuizen op initiatief van de Nierstichting Nederland (NSN) donatiefunctionarissen werden aangesteld. De PvdA vroeg ruim twee jaar geleden al om dat in alle ziekenhuizen te doen, gezien grote successen in Spanje. Het is voor ons onomstreden dat het aanstellen van donatiefunctionarissen noodzakelijk maar niet voldoende is om het probleem van de groeiende wachtlijsten op te lossen.
De idee achter deze wet – zoveel mogelijk keuzealternatieven aan burgers aanbieden – was in orde. De gedachte bij deze veelheid aan keuzemogelijkheden moet zijn geweest dat, wanneer er voor ieder wat wils bij zit, iedereen ook wel zal kiezen en we dus van iedereen zullen weten wat zijn laatste wens is. Dat laatste is nodig voor een goede transplantatiepraktijk in een solidaire samenleving, maar het is ook een onvergeeflijke misrekening gebleken. Ongeveer 65% van de 18-jarigen heeft niet gekozen en geregistreerd. Dat hoefde ook niet, want er bestaat vooralsnog geen verplichting tot registreren. Daar ligt de kern van het huidige probleem.

De politieke vraag is dus: berusten we er nu in dat maar ongeveer eenderde van de 18+ bijdraagt aan de oplossing van de wachtlijsten door zich als donor/non-donor te registreren en de rest van de bevolking passief toekijkt?
Het antwoord kan niet zijn dat de huidige wet met zijn volledig beslissysteem gehandhaafd blijft. Het zou ook onevenwichtig zijn aan de ene kant, ten aanzien van de professionals, de vrijblijvendheid uit de regeling te halen zoals via het programma met donatie functionarissen gebeurd is en via toekomstig "required request" en aan de andere kant naar de burgers toe het niet verplichtende volledig beslissysteem te handhaven. Daarnaast blijkt vorige week dat bijna 70% van de bevolking voorstander is van een ander systeem. Dat zou de eerder uitgesproken aarzelingen van de minister daaromtrent kunnen en moeten wegnemen.
Solidariteit schept ook verplichtingen voor mensen. Verantwoord burgerschap is ook inzet voor je medemens, door in ieder geval de moeite te nemen iets in te vullen, namelijk "ja" of "nee".
Kort gezegd: is het ieder voor zich of doen we het samen?

Uit de brief blijkt dat de PVDA:

• voorstander is van een wetswijziging WOD
• voorstander is van het aanstellen van donatiefunctionarissen
• goede voorlichting van belang acht
• voorstander is van verplicht "ja" of "nee" registeren is, m.a.w. een verplichte registratie voorstaat

De complete tekst van de heer Oukerk is te downladen:
 Standpunten PVDA betreffende de WOD [30kb]
 Standpunten PVDA betreffende de WOD [8kb]
 Standpunten PVDA betreffende de WOD [105kb]

De SP is voor het een bezwaar systeem. Ervaringen in andere landen leren dat met een 'geen bezwaar'-systeem het absolute aantal donororganen toeneemt. Door invoering hiervan kan het leven van veel mensen gered worden. Een dergelijk systeem gaat uit van een vanzelfsprekende solidariteit, waarbij iedereen het recht heeft zijn of haar bezwaar tegen -orgaandonatie te laten registeren. Bij overlijden dient voor de uitname overleg met de directe familie plaats te vinden. Op deze manier wordt op evenwichtige wijze recht gedaan aan de maatschappelijke vraag naar voldoende aanbod van organen, het individuele recht op zelfbeschikking en de gevoelens van nabestaanden.

De VVD is zeer betrokken bij de mensen die moeten wachten op een orgaantransplanatie.De VVD hoopt vurig dat de verbeteringen die inmiddels zijn doorgevoerd meer zullen opleveren. Inmiddels heeft de VVD besloten . om in het voorjaar 2003, voorafgaand aan het kamerdebat over de evaluatie van de Wet Orgaandonatie, een interne discussie te voeren of er wellicht redenen zijn om over te gaan op een ander (bijv. het Belgische) systeem.