Universiteit Utrecht werkt aan ontwikkeling van een vaccin tegen huidkanker
Array
Het DNA-vaccin pDERMATT codeert voor een eiwit (antigeen) wat door huidkankercellen tot expressie wordt gebracht. Uit dierproeven blijkt dat door tatoeeren van pDERMATT in de huid dit antigeen in dusdanige mate wordt aangemaakt dat een immuunrespons tegen tumorcellen kan worden opgewekt. Suzanne Quaak beschrijft in haar proefschrift de farmaceutische ontwikkeling van pDERMATT voor klinische studies in de mens.
Quaak heeft een productieproces ontwikkeld door middel van bacteriefermentatie, waarbij pDERMATT wordt gezuiverd van endotoxines, bacterie-DNA, -RNA en -eiwitten. Endotoxine-resten blijken niet toxisch en mogelijk zelfs immuunresponsverhogend in hoge dosering. Quaak zette een stabiliteitsindicerende analysemethode op waarbij de originele DNA-topoisovorm (supercoiled, ccc) gescheiden kan worden van gedegradeerde open circulaire (oc) en lineaire vormen.
Als toedieningsvorm ontwierp Quaak een gevriesdroogd product om pDERMATT voldoende bewaarstabiliteit te geven. Toevoeging van sucrose is hierbij noodzakelijk om het pDNA te beschermen tijdens vriesdrogen. Vriesdroogtijd kan met 40% teruggebracht worden door de toevoeging van tertiair-butylalcohol. Tatoeeren blijkt pDERMATT nauwelijks te beschadigen (minimale omzetting van ccc-DNA naar oc-DNA). In een mensenhuidmodel is de antigeen-expressie na tatoeage van ccc-DNA het hoogst. Het verschil tussen ccc en oc-DNA valt weg door verpakking in een nanodeeltje.
De Commissie Genetische Modificatie is in 2008 (COGEM) gevraagd te adviseren over een vergunningaanvraag voor een klinische studie waarin patienten met huidkanker (melanoom) worden gevaccineerd met het plasmide pDERMATT.
Het plasmide pDERMATT bevat genetische informatie die codeert voor een eiwit dat uit twee onderdelen bestaat. Het ene deel zorgt voor een specifieke afweerreactie tegen de kankercellen. Het andere deel versterkt deze afweerreactie. Om bovengenoemd eiwit tot expressie te brengen wordt het plasmide door middel van tatoeage in de opperhuid gebracht. De aanvrager hoopt dat dit resulteert in een afweerreactie tegen de melanoomcellen en het eigen immuunsysteem dusdanig activeert dat de melanoomcellen worden opgeruimd.
Als gevolg van de aard van het plasmide en de locale toediening in de opperhuid is de COGEM van mening dat de kans op integratie van het plasmide in het genoom van cellen van de patient verwaarloosbaar klein is.
Het plasmide pDERMATT bevat een virale sequentie van het humane Cytomegalovirus (CMV). Gezien de eigenschappen van dit virus en eerdere ervaringen acht de COGEM de kans verwaarloosbaar klein dat het plasmide met een virus zal recombineren. Bovendien acht de COGEM de kans verwaarloosbaar klein dat een mogelijke homologe recombinatie in deze situatie zal leiden tot een virus met nieuwe eigenschappen.
In beschreven studie kan de COGEM niet geheel uitsluiten dat het plasmide door bacterien wordt opgenomen. De opname van pDERMATT levert de bacterien echter geen groeivoordeel op. Bovendien wordt het antibioticumresistentiegen dat zich op pDERMATT bevindt algemeen aangetroffen in de natuur. De COGEM is daarom van mening dat de kans verwaarloosbaar klein is dat er genetisch gemodificeerde bacterien ontstaan die zich in het milieu zullen verspreiden en een schadelijk effect hebben op mens of milieu.
De COGEM is voor deze klinische studie daarom van mening dat risico’s voor mens en milieu verwaarloosbaar klein zijn.
28-08-2009, 14:30 uur , Academiegebouw,Domplein 29, Utrecht.
Susanne Quaak, Farmaceutische Wetenschappen
Proefschrift: Pharmaceutical development of the plasmid DNA vaccine pDERMATT
Promotor 1: Prof.dr. J.H. Beijnen Copromotor 1: Dr. B. Nuijen
Bron: UU
