Henk Schoep & Wim Huppes: Noodklok zorgboerderij
Array
Declarabele gehandicaptenhulp valt onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). De verplichte premie is €320, – per maand (modaal inkomen) komt bovenop de verplichte zorgpremie. Om de kosten van de AWBZ te beheersen schrijft de overheid per 1 januari 2010 de hulpverlenende instellingen pakketten met vaste prijzen voor. Er gelden vaste combinaties van bepaalde diensten voor verblijf, begeleiding, behandeling, verzorging en verpleging. De tarieven voor dagbesteding worden aanzienlijk gekort. Tegelijkertijd wordt een groot aantal zorgvragers ‘uit de AWBZ gezet’ en dreigen zij de noodzakelijke zorg niet meer te krijgen. Deze ontwikkeling is voor de mensen die de hulp nodig hebben een ramp. Voor allerlei vernieuwende initiatieven zoals zorgboerderijen zou het wel eens de doodsteek kunnen zijn.
Gehandicapten, chronisch zieken en ouderen die met psychosociale en praktische begeleiding in staat zijn om in het arbeidsproces te participeren of deel te nemen aan de samenleving, moeten voor deze begeleiding en ondersteuning straks aankloppen bij de gemeente. De gemeente heeft – in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), sociale werkvoorziening en WWB (Wet Werk en Bijstand) – de opdracht om mensen te helpen bij participatie. Het kabinet heeft de gemeenten hiervoor echter nauwelijks budget gegeven. Er zijn berekeningen dat 27% van de bestaande ‘klanten’ buiten de boot vallen en nog eens 30% op veel minder uren hulp recht krijgt. Zorgboerderijen en andere kleinschalige initiatieven moeten het voor een groot deel van deze groep mensen hebben.
Het was voor zorgboerderijen altijd al ingewikkeld om de financiering rond te krijgen, maar straks moeten zijn hun gelden overal vandaan zien te halen en rekening houden met nog meer verschillende regelgeving. Voor mensen die AWBZ-zorg krijgen en niet zelfstandig wonen moet een eigen toelating als zorginstelling worden aangevraagd of is samenwerking als onderaannemer nodig. Deze mensen kunnen allerlei verschillende pakketten en tarieven krijgen. Met de mensen die een Persoonsgebonden Budget (PGB) krijgen kunnen zelf afspraken worden gemaakt. Voor een groot deel van de huidige klanten moet aangeklopt gaan worden bij de gemeenten en voor sommige clienten blijft nog steeds een relatie bestaan met justitie.
“Knip me maar op,†zegt de ondernemende boerin hierover. Nadat zij eerst heeft geïnvesteerd in door de overheid ondersteund kleinschalig wonen voor dementerenden moet zij door de nieuwe regelgeving kapitaalvernietiging onder ogen zien.
Hun verspreide woonvorm met persoonlijke aandacht maakt zorgboerderijen sympathieke oplossingen voor allerlei verschillende groepen hulpvragers. Ze leveren vaak hoge zorgkwaliteit en lage kosten. Maar de nieuwe overheidsregels maken zorg in de AWBZ alleen uitvoerbaar met flatgebouwencomplexen met witte jassenlegioenen, die leegstaan omdat niemand erin wil.
Het diepere probleem is dat hierdoor niet wordt aangesloten op de hulpvraag en de wens – ook van de overheid – om deel te nemen aan de samenleving. De gehandicapten op de zorgboerderij hebben veel meer regie over hun leven en zijn georienteerd geraakt op hun maatschappelijke participatie. Tweederde van Alzheimer patienten zijn niet opgenomen in een tehuis, wat gepaard gaat met lagere kostenniveaus. Er is wel ondersteuning nodig, want anders gaat het in viervijfde van de gevallen mis. Maar per januari 2009 mogen slimme ondernemers in de AWBZ niet langer hun maatschappelijke participatie dienen. Het in pakketten omschreven overheidskeurslijf sluit uit dat zij innovatieve oplossingen bedenken voor mensen met Alzheimer.
De voorspelde toename aan Alzheimer-dementen is van 160.000 nu naar 350.000 in 2050. De zorgkosten voor dementen zijn nu twee miljard per jaar. Wanneer we de groei van deze kosten willen beheersen en ook nog willen winnen aan kwaliteit, dan zijn vernieuwingen als zorgboerderijen hard nodig. Het ‘opknippen’ van de zorg en deze gedetailleerd reguleren blijkt echter desastreus.De overheid moet de ondernemers in de zorg niet in detail de uitvoering voorschrijven, maar hen in vrijheid oplossingen laten aanbieden.
Henk Schoep & Wim Huppes
