Belgische onderzoekers vinden manier om resistente slaapziekteparasiet toch te doden
Array
Onderzoekers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde zijn er, samen met collega’s uit ontwikkelingslanden, in geslaagd om een slaapziekteparasiet opnieuw vatbaar te maken voor geneesmiddelen. De parasiet veroorzaakt slaapziekte bij vee en richt enorme schade aan, omdat hij resistent geworden is tegen alle op dit ogenblik beschikbare geneesmiddelen. Daar kan nu verandering in komen.
Niet alleen mensen lijden aan slaapziekte. Trypanosma congolense, een neefje van de mensenparasiet, treft vee. Miljoenen mensen in zwart Afrika zijn van dat vee afhankelijk. Nagana, zoals de runderslaapziekte genoemd wordt, is volgens de Wereldlandbouworganisatie FAO een van de belangrijkste oorzaken van armoede op het Afrikaanse platteland. De drie bestaande geneesmiddelen tegen Nagana zijn zo goed als waardeloos geworden. De parasiet ontwikkelde een manier om ze gewoon uit zijn cellen naar buiten te pompen. Nieuwe geneesmiddelen ontwikkelen, zou de farmaceutische industrie meer kosten dan die middelen ooit kunnen opbrengen.
De tropische veeartsen van het Instituut voor Tropische Geneeskunde werken al jaren nauw samen met collega-instituten in verschillende ontwikkelingslanden. Samen gingen ze op zoek naar stoffen die de pomp zouden kunnen saboteren. Niet eenvoudig, omdat de parasiet zich in het lab niet laat kweken. Uiteindelijk vonden ze twee stoffen die een van de aloude middelen, het bijna onwerkzaam geworden ISM (isometamidium chloride) terug tanden geven. Beide stoffen zijn – ook in ontwikkelingslanden betaalbare – antibiotica, oxytetracycline en enrofloxacine. Apart doen ze niets tegen slaapziekte, maar samen met ISM blijken ze dodelijk.
De onderzoekers testten hun aanpak eerst uit in muizen, en vervolgens op runderen. Ze besmetten drie groepen van telkens zes runderen met resistente trypanosomen en behandelden ze dan. De runderen die alleen met ISM behandeld werden, kregen zonder uitzondering de slaapziekte. Van de runderen die ISM plus een van beide antibiotica kregen, genas de helft volledig; bij de andere helft bleef de parasiet aanwezig, maar in nauwelijks detecteerbare aantallen.
Vijftig procent genezing lijkt niet veel, maar bij een ziekte die jaarlijks drie miljoen runderen het leven kost, vaak in gebieden waar de eigenaars van die runderen sowieso al moeite hebben om te overleven, is het verschil enorm.
Het patent op oxytetracycline is vervallen, het is aanwezig op de Afrikaanse markt en de veehouders kennen het. Als het onderzoek bevestigd wordt – altijd een voorwaarde in de wetenschap – kan de behandeling dus snel toegepast worden. Intussen onderzoeken de wetenschappers nauwe verwanten van beide antibiotica en proberen ze lagere doseringen en handiger toedieningsvormen uit (bij het onderzoek gaven ze de runderen een maand lang om de twee of drie dagen een injectie in de schouder of de bil, wat ondoenbaar is op het Afrikaanse platteland).
Voor de redactie
EMBARGO
Op dit artikel rust een EMBARGO tot 23.00 Belgische tijd (22.00 GMT) op 28 september, opgelegd door het publicerende tijdschrift.
Artikel
Het artikel “Delespaux, V., Vitouley, H., Marcotty, T., Speybroeck, N., Berkvens, D., Roy, K., Geerts, S., and Van den Bossche, P. Chemosensitization of Trypanosoma congolense strains resistant to isometamidium chloride by tetracyclines and enrofloxacin.†verschijnt vandaag in Plos Neglected Tropical Diseases.
U kunt het, na het verstrijken van het embargo, vinden op: http://www.plosntds.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pntd.0000828
Contact
Voor meer informatie, contacteer eerste auteur Vincent Delespaux, [email protected], 03Â 247Â 63Â 90
Patent
Het Instituut voor tropische Geneeskunde vroeg patent aan op het gebruik van antibiotica om de anti-protozoale activiteit van anti-protozoale geneesmiddelen te verhogen. Eerste bedoeling daarbij is te voorkomen dat de uitvinding door farmabedrijven gemonopoliseerd en geexploiteerd kan worden.
Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) is een van de belangrijkste instellingen ter wereld voor onderwijs, onderzoek en dienstverlening in de tropische geneeskunde (met inbegrip van aids) en de gezondheidszorg in de ontwikkelingslanden.
Op het ITG in Antwerpen werken vierhonderd wetenschappers en technici in vijf wetenschappelijke departementen en gespecialiseerde medische diensten. Jaarlijks volgen er een 500-tal artsen, dierenartsen, biomedici en verpleegkundigen uit de hele wereld gevorderde studies. Meer dan honderd jonge internationale onderzoekers werken er aan hun doctoraat. De medische diensten verrichten jaarlijks ongeveer 30Â 000 consultaties.
Qua gewogen onderzoeksoutput staat het ITG als enige Belgische instelling in de academische top-15 van Europa. Het ITG voert ook een omvangrijk programma uit voor capaciteitsversterking in ontwikkelingslanden, in een netwerk met een hele reeks zusterinstellingen in Afrika, Zuid-Amerika en Azie.
Het Instituut voor Tropische Geneeskunde ontvangt subsidies van de ministeries van Onderwijs, Onderzoek, Ontwikkelingssamenwerking en Volksgezondheid, maar het grootste deel van zijn werking hangt af van projectfinanciering, eigen inkomsten en mecenaat.
