“Uit de schaduw van het zorgsysteem”
Array
Uit de schaduw van het zorgsysteem / druk 1
A. van Dalen
Als we onze gezondheidszorg zo blijven organiseren, hebben we er steeds minder aan. Gelukkig zijn er ook hoopvolle initiatieven. Een daarvan is Buurtzorg Nederland, een organisatie die in drie jaar tijd van eenmansbedrijf uitgroeide tot een organisatie met 2500 werknemers. Wat maakt Buurtzorg Nederland nu zo succesvol? Annemarie van Dalen onderzocht het. In ruim anderhalf jaar tijd sprak zij met medewerkers, clienten, regiocoaches, bestuurder, beleidsmakers en concurrenten. Ze observeerde bijeenkomsten van Buurtzorgteams en liep mee met de wijkverpleegkundigen en -ziekenverzorgenden. Ze schroomde niet op verzoek mee te denken over de principes die ten grondslag liggen aan hun manier van organiseren. De resultaten van het onderzoek zijn onthullend: de professionals hebben werkelijk de zeggenschap om naar eigen inzicht zorg te bieden aan de client en diens omgeving. Ze voelen zich zeer verantwoordelijk zowel voor de zorg als voor de organisatie daarvan. En dat leidt niet alleen tot betere en goedkopere zorg, maar ook tot grote voldoening. Van Dalen behandelt de leidende principes van Buurtzorg over zorgverlenen, professionaliteit en organiseren. Ze beschrijft helder hoe medewerkers hun werk coördineren, afstemmen en besluiten nemen. Maar dan wel zonder managers of staf. Ook schetst ze ondermeer het spanningsveld tussen de autonomie van de wijkteams en de vereiste centrale verantwoordelijkheid in de Governancecode. De reflecties die zij maakt vanuit de organisatietheorie bieden een doorkijk naar een andere manier van organiseren.
Tot slot gaat ze in op de vraag hoe van Buurtzorg als innovatie geleerd kan worden en wat dat betekent voor het zorgstelsel. Dit laatste maakt het boek niet alleen interessant voor professionals in de zorg. Ook voor bestuurders, toezichthouders, zorgverzekeraars en beleidsmakers in het maatschappelijk domein is dit onderzoek een must.
Uit de schaduw van het zorgsysteem / druk 1
A. van Dalen
Inhoudsopgave
Voorwoord
1 Inleiding
De context van zorgorganisaties
De context van Buurtzorg Nederland
Ambities van Buurtzorg Nederland
Het onderzoek: doelen, aanpak en werkwijze
Opbouw van dit boek
2 Buurtzorg in het kort
Werkwijze
Inrichting van de organisatie
Hoe start een team?
Wat vindt de client?
De eerste resultaten
Buurtzorg onderzocht
3 De inhoud van de zorg als vertrekpunt voor organiseren
Het begint met een mensvisie
Vier zorginhoudelijke gedragsregels staan voorop
Contextgericht werken: de individuele zorgvraag in samenhang met de omgeving benaderen
Relatiegericht werken: opbouwen van een (goede) relatie en bieden van continuïteit
Uitgaan van de behoefte en beleving van de client
Streven naar zelfredzaamheid en zorgonafhankelijkheid
Zorginhoud stuurt de zorgorganisatie
Vakkundige en gediplomeerde zorgverleners
Kwaliteitszorgsysteem gebaseerd op visie en vakinhoud
Buurt- en teamgericht organiseren
Ook het registratiesysteem wordt gestuurd door zorginhoud
En verder
4 Zelf organiseren van de zorg
Zorgen en organiseren zijn in handen van de uitvoering
Primair en secundair proces verbinden
De zorg zo min mogelijk opsplitsen in afzonderlijke handelingen
Interne verdeling van middelen sluit aan bij zelf organiseren
Vrijheid in gebondenheid
Zelfbeschikking
Kaders en afspraken
Ruimte voor interpretatie en specifieke invulling
Onderlinge solidariteit
Teams leren zelf organiseren in de praktijk
Zonder worstelen geen zelfsturing
Zelf bedenken en kiezen motiveert
Creatief ‘plannen’
Leren omgaan met gelijke zeggenschap vanuit verschillende rollen
Uitbreiden en splitsen
Leren omgaan met verantwoordelijkheid dragen en je grenzen kennen
Eigenaarschap als resultaat
En verder
5 Ondersteunen in plaats van managen
De regiocoach
Vijf accenten bij de invulling van de coachrol
Ervaren dilemma’s onder coaches
Ontwikkelen van vaardigheden voor zelf organiseren
Oplossen in plaats van analyseren
Besluitvorming op basis van consent en tijdelijkheid
Hulp bij teamontwikkeling en hanteren van conflicten
Ontwikkelen en delen van kennis over zelfsturing binnen
Buurtzorg
Het Buurtzorgweb
Het Buurtzorgweb ondersteunt
Het Buurtzorgweb vergemakkelijkt het administratieve werk
Het Buurtzorgweb informeert en verbindt
Het Buurtzorgweb stapelt kennis en ervaring
Informatie komt niet naar je toe, je moet het zelf halen
Ondersteunend bureau
Service
Hitteschild
En verder
6 Organiseren als continu proces
Beleid maken op basis van eenvoud en tijdelijkheid
Overleg alleen wanneer het nodig is
Zo min mogelijk taken naar staffuncties
Geen normen, maar kaders die stimuleren om zelf na te denken
Plannen maken: geen rituele dans maar een hulpmiddel
Ondernemerschap stimuleren door zelf te begroten
Productiviteit als ‘de uitkomst van dingen die goed gaan’
Productiviteit blijft een gevoelig thema
Monitoren door coaches en bestuurder
Wanneer de productiviteit toch niet op orde komt
Bestuurder gebruikt het web om met teams in dialoog te blijven over productiviteit van Buurtzorg als totaal
Besluitvorming op basis van dialoog en gegrond in de praktijk
Democratie van ideeen op het Buurtzorgweb
Medezeggenschap: niet de letter maar de geest van de wet
Bewaken van het principe: geen informeel managementoverleg
Strategische besluitvorming: de oprichter wikt, weegt en beslist
En verder
7 Reflectie
Congruent en consistent organiseren
Bewaken van de focus op de inhoud van de zorg: zwak gestructureerde systemen voor planning en beheersing en een kleine staf
Laten leiden door de relationele waarden van het vak
Effectieve coördinatie- en controlemechanismen
Contextgedreven organiseren
Institutioneel leiderschap
Toezicht en verantwoording
8 Kan Buurtzorg groeien en zich verbreden?
Buurtzorg zelf: dynamisch blijven organiseren
Netwerk van partners en concurrenten: elkaar vinden op het onderliggende waardensysteem
Institutionele context: shaping new buildings
Tot slot
Literatuur en andere bronnen
Bijlage Samenvatting organisatieprincipes Buurtzorg
