Het EPD, De Brief, De Ziel, De Schuld en De Politiek
Array
De ziel
De Brief van De Minister, Schippers, van VWS, was er meer één van haar ambtenaren dan van haarzelf. In het vorige Blog beschreef ik al de getallenbrij en het wijzen van de ambtenarij op de sector. De wat al te uitvoerige uitleg over de totstandkoming van het EPD, alsof de lezers er voor het eerst van hoorden, was een opsomming om te laten zien, dat de zorg sector(en) het zelf allemaal heeft gewild. Daar zat enig ambtelijke venijn in.
In alle discussies, in zeg het laatste jaar, is er op vele zielen getrapt. Naast gewoon inhoudelijke discussies wil de emotie zich nogal eens laten zien. Zelfs al zóu de Eerste Kamer zonder kennis van zaken handelen, dan is dat nóg de manier waar op het werkt. Parlementariers moeten afstand nemen en wat observerender kijken, minder naar details en meer naar hoofdzaken; altijd nog beter dan een debat – incidentenpolitiek – over voicemails. Maar dat is niet eens zo; de ‘leading lady’ in het debat, mw. Dupuis (fractievoorzitter VVD), is bijzonder goed van hoofd- én bijzaken op de hoogte, en is daarmee ook bijna beslissend in het verloop van het debat. Bij haar zal een brief van 16 kantjes eerder irritatie, dan een nieuwe overtuiging opleveren. Bovendien is het iemand, die ook nog eens objectiverend durft te kijken, ze raakt immers het belang van haar eigen minister.
Maar de ambtenarij schreef eigenlijk een necrologie. Als eerder gesteld, waren de vele bladzijden nodig om de schuld naar de zorgsector en haar belangenorganisaties te schuiven.
Uit betrouwbare bron overigens, gaat er een boeiend gerucht rond. De ambtenarij wilde de al verbrande 300 Miljoen ook ten laste van de zorgsector brengen. De brief nog eens herlezend zou zo’n alinea er inderdaad makkelijk in te voegen zijn. De minister zal er wel voor zijn gaan staan.
Een necrologie schrijf je overigens als de ziel al is gegaan.
Het geld en de schuld
Ook kleinschalige ICT projecten zijn (zeker in de publieke sector) vaak moeilijk. Gebruikers met eisen en wensen. Vaststelling van de gewenste functionaliteit. En dan door de tijd heen steeds bijstelling daarvan via gebruikersgroepen of andere betrokkenen. Die gang van zaken is eigen aan ieder ICT-project. In schema:
Iedere ontwikkelaar zal dit herkennen, en ook de problemen, die dit met zich meebrengt. Het is  “gewoon†dat dit proces zo loopt. Maar het hoort niet gewoon te zijn, dat er niet regelmatig een herijking is ten opzichte van de oorspronkelijke uitgangspunten. Dit heeft met zowel politieke als technologische maakbaarheid te maken, maar ook met geld. Immers de “bijgestelde†(maar nooit echt vástgestelde) functionaliteit kost meer geld. En bij grote projecten gaat het dan meteen over veel geld.
Bij een kleinere software ontwikkelaar extern, zal deze daar ook op wijzen, immers anders komen de te maken en betalen kosten in het gedrang. Bij grotere trajecten, zoals het EPD en erbinnen het LSP, wordt steeds onzichtbaarder wie nu waarin de beslisser is, resp. wie hier dan “probleemeigenaar†is.
Hier onderscheidt de publieke sector zich van de ondernemer. De eerste is budget of subsidie-georienteerd (en hoe meer onderdanen hoe meer koning), de ondernemer kijkt scherp naar de kosten en de relatie van die kosten met het op te leveren product. En ook gewoon op die 80-20 regel.
Een vergelijking met vastgoed : gewoon de projectontwikkelaar/hoofdaannemer is verantwoordelijk. De procesbeheersing dient zodanig te zijn, dat inzichtelijk is en blijft hoe de kosten (en resultaats) ontwikkelingen zijn.
En laat ik het dan maar simpel houden : VWS, later met het NICTIZ, hebben die rol van hoofdaannemer op zich genomen. En zij zijn zowel zakelijk, maar ook (kosten-) inhoudelijk verantwoordelijk voor het gehele project. Daar hoort ook die herijking bij, op inhoud, op kosten, op resultaat, en daarmee op maakbaarheid. En in het publieke domein speelt als groot belang ook de pólitieke haalbaarheid nog mee. Als al het eerste goed is gedaan, kan het bij het niet zien van de politieke belangen en opvattingen alsnog misgaan. Ook dat hoort onderdeel van het continue beoordelingsvermogen te zijn. Je kunt een slag winnen, maar de oorlog verliezen.
En daarnaast spelen er nog veel andere zaken, zoals de belangen in de zorgsector (zie daartoe : “Het landelijk EPD als black boxâ€, B. Pluut; http://ow.ly/4nBLS ). Maar eigenlijk vertalen zich die ook weer in bovenvermeld schema.
De Politiek
Wat op Defensie al heel lang niet werkt, werkt blijkbaar wel bij VWS (even niet álle ambtenaren meegerekend). Je hoeft geen vlieg-op-de-muur te zijn, om waar te nemen wat er nu gebeurt.
Vooraf : juist in de politiek van vandaag ontbreekt het niet aan dynamiek en dualiteit. Maar, met het voorbeeld van Defensie, het kan ook te gek worden. De politiek is ook gebaat bij een basis stabiliteit. Daar is (ook) het poldermodel voor uitgevonden : door middel van, soms intensief, overleg wordt er – niet altijd in het zicht van het debat – een oplossing gesmeed, die het minst schadelijk is voor alle partijen. Anders gezegd : ’s landsbestuur en de politiek zijn gebaat bij enige stabiliteit en zelfs voorspelbaarheid van besluiten. Daar hebben we de politiek en een heel “maatschappelijk middenveld†voor.
Vanaf juni 2010, het debat in de Eerste Kamer en daaromheen, is te zien dat visies, misschien belangen, aan het kantelen zijn. Zowel binnen bovengeschetst schema, als daarbuiten. Bestaande (veiligheid) argumenten worden ingebracht, maar ook nieuwe (de patient als eigenaar). Klink was niet compromisbereid, en luisterde niet naar dat maatschappelijke middenveld, Schippers betaalt daar de prijs voor. Als snel was duidelijk rond het EPD, dat Schippers inzette op een door de polder te accepteren model, ook al moet het huidige L-EPD daarvoor veel inleveren.
En Schippers doet dat slim. Door afstemming, die wij aan de binnenkant niet zien, maar aan de buitenkant wel waarnemen, is inmiddels wel helder, waar het akkoord ligt. De uitingen van Dupuis en vooral Schippers, al eerder, maar zeker afgelopen vrijdag na de kabinetszitting, waren helder. De regio wordt (meer) bepalend, de EPD wet (en daarmee “Het EPDâ€) komt er niet, wel een landelijke deels overblijvende rol voor het LSP. Vrijdag kwam daarbij de toespitsing op de medicatiezijde bij, het EMD onderdeel.
En tijdens het schrijven van dit Blog rolt de inbreng van dat maatschappelijk middenveld van de telexen. Een brief aan de Eerste Kamer, die bevestigt waar minister en de politiek al op koersten, als hierboven beschreven. Goed gepolderd allemaal.
Een aantal missen de boot. Zij die hardnekkig ook nu nog blijven roepen, dat het schande is dat in het patienten (of een ander) belang, het EPD er niet komt. Zonder enige bewijslast, dat het EPD het patientenbelang dient (dat is juist onderdeel van het discours). Zij plaatsen zich daarmee buiten dat maatschappelijke middenveld én buiten de discussie.
Opvallend is overigens, dat boven de brief hier zojuist genoemd, ook het NPCF logo staat. De directie, Wind, heeft nogal wat uit te leggen na haar uitspraken over de huisartsen. De LHV heb ik hier nog niet over gehoord. Maar goed, beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald.
Tot slot
Al weer, ook in de brief van heden van het zorgveld niet, komt de patient niet echt in de discussie voor. Dat is zeer opvallend, gezien de aanleiding tot en het verloop van de discussie in het laatste jaar, en de discussie hierover ook binnen het maatschappelijk middenveld. Dat is inmiddels meer dan opvallend; iets teveel focus op het polderbelang, met iets te weinig oog voor het all over argument : de patient.
Misschien kan de Eerste Kamer hieraan nog wat repareren, in de marge van het akkoord, dat er al ligt. Dat geeft dan nog de dualiteit in het debat op dinsdag 29 maart.
Maar de Minister heeft er wél aan gedacht. Zij noemde, tot schrik van velen, voor de patient een te regelen “opt-in†optie. De schrik bij betrokkenen is veelzeggend, blijkbaar wordt verwacht, dat patienten dat dan niet voldoende doen. Dat is een mooi prisonnersdilemma. Want hardop zeggen kun je dat niet. Het gaat bottom line toch allemaal om die patient?
*
In ieder polder compromis zit een nadeel. Soms staat het compromis meer centraal, dan de oplossing zelf. Zie het consequent niet meer noemen van de patient. Al eerder stelde ik, dat ik een “rest-LSP†in het poldermodel begrijp, maar er geen voorstander van ben. Het past niet meer bij het regiomodel en zal nieuwe problemen geven. Standaarden kunnen “open-source†vanuit het LSP aan de regio beschikbaar worden gesteld; en uit de praktijk blijkt dat “open source†gestuurde ontwikkelingen een betrouwbaarder en beter product realiseren.
Met een uit de psychotherapie geleend begrip te zeggen : een scherp mes laat geen rafels achter. Het doet even heel zeer, maar dan is het ook over.
© ZorgImpact, 28 maart 2011, Hildebrand van Weerd.
