Waarom zijn er niet overal ziekenfondsen?
Array
In ons land beschermen ziekenfondsen ons tegen ziektekosten die we alleen nooit zouden kunnen dragen, en de overheid stimuleert die rol . Maar in sommige landen komen ziekenfondsen maar niet van de grond, ondanks overheidssteun, en hoewel ze overduidelijk nuttig zouden zijn. De Oegandese arts Robert Basaza zocht uit waar het probleem zit. Hij behaalde er een doctoraat mee aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde en de Universiteit Gent.
Ziekenfondsen zijn een soort van verzekering zonder winstmotief: een groep mensen spreekt onderling af om een vaste bijdrage in een gezamenlijke spaarpot te stoppen, en met dat geld leden te helpen die ziek worden. In tegenstelling met een klassieke verzekeringsmaatschappij, gaat er geen winst naar aandeelhouders.
Basaza bestudeerde dergelijke systemen in het Oost-Afrikaanse land Oeganda waar het vooral non profit ziekenhuizen zijn, gerund door confessionele organisaties, die sinds een 15-tal jaar initiatieven in die zin ondernemen. Ondanks steun van de overheid en van internationale donors sluiten slechts weinig mensen aan. Ook al moeten ze vaak diep in hun zak tasten als ze ziek worden. De overheidsziekenhuizen zijn bijvoorbeeld in Oeganda wel gratis, maar in de privaat-sector is dat allerminst het geval. En de non profit sector maakt toch al gauw 30% uit van het totale gezondheidszorgaanbod.
Het grootste probleem blijkt te zijn dat voor het gros van de mensen de premies te hoog zijn. Vaak bedragen die 5 à 10 dollar per persoon per jaar. En dat is een flink bedrag in een land waar het maandinkomen ook slechts enkele tientallen dollars is. En waarom zou je trouwens zo’n bedrag opzijzetten voor gezondheidszorg van lage kwaliteit? En wie zegt dat de mensen die het geld gaan beheren betrouwbaar zijn? Velen sluiten ook niet aan omdat ze het begrip ‘ziekenfonds’ niet kennen of niet begrijpen. Dat geldt bovendien ook voor de staf van het ministerie van Volksgezondheid en voor veel gezondheidswerkers te velde die ook niet goed te weten wat een ziekenfonds nu eigenlijk is, en wat ze de mensen precies moeten aanraden.
De Oegandese overheid zit bovendien in een dubbelzinnige positie: aan de ene kant heeft ze gezondheidszorg (in haar eigen publieke ziekenhuizen) gratis gemaakt, en aan de andere kant spoort ze de mensen aan om zich te verzekeren tegen de kosten van gezondheidszorg.
Basaza beveelt zijn overheid aan om duidelijke keuzes te maken: ofwel het failliet van de gratis gezondheidszorg in de publieke sector erkennen en de eigen gezondheidscentra en ziekenhuizen via de ziekenfondsen te financieren (en die dan ook promoten), ofwel de nodige publieke middelen investeren in de gezondheidszorg zodat de gratis politiek effectief een realiteit wordt. Het is alleszins noodzakelijk dat de bevolking een eenduidige boodschap krijgt.
