Onderzoek HvA/LBIO: houdbaarheidsdatum alimentatienormen verstreken

Steeds meer mensen kunnen of willen de kinderalimentatie niet meer betalen. Naar de oorzaak was tot voor kort geen onderzoek gedaan. De Hogeschool van Amsterdam en Het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) legden de ontwikkeling onder de microscoop. Het blijkt dat een groot deel van de betrokken ouders het huidige systeem niet meer houdbaar acht.

Zorgelijke ontwikkeling
Het LBIO (specialist in het innen van kinder- en partneralimentatie) maakt zich al geruime tijd zorgen over de lage betalingsbereidheid van kinderalimentatie en het daardoor toenemend aantal aanvragen. Het bureau kan ingeschakeld worden door de zogeheten alimentatiegerechtigde (de ontvanger van alimentatie) als betaling uitblijft. In 2010 kreeg het LBIO maar liefst 10.300 verzoeken om de kinderalimentatie te incasseren. Een groei van 33 procent ten opzichte van 2008. Reden voor het LBIO om, samen met de Hogeschool van Amsterdam, een onderzoek te starten naar de oorzaak. Niet begrijpen, niet betalen
Het berekenen van de hoogte van kinderalimentatie is zeer ingewikkeld. Bij de berekening wordt gebruik gemaakt van de zogeheten Tremanormen. De berekening is zonder rekenprogramma bijna niet te maken. Voor het invullen van een rekenprogramma is een deskundige (advocaat of mediator) nodig. Maar ook deze deskundigen komen met dezelfde financiele gegevens vaak op andere bedragen uit.

In het Verenigd Koninkrijk is al aangetoond dat er een duidelijk verband is tussen de manier waarop de alimentatie wordt berekend en de betalingsproblemen. Daar bleek dat als iemand niet goed begrijpt waarom hij een bepaald bedrag zou moeten betalen, hij minder snel bereid is dat bedrag te betalen. Ook bleek dat als iemand de berekening eerlijk vindt, de kans tweemaal zo groot is dat de alimentatie wordt betaald. In Engeland is inmiddels een sterke vereenvoudiging ingevoerd.

Ontevredenheid over de berekeningssystematiek
Uit het onderzoek van de HvA en het LBIO blijkt dat er ook in Nederland een verband bestaat tussen de betalingsproblemen en de wijze waarop de alimentatie wordt berekend. Ruim 20 procent betaalt niet vanwege de manier waarop de alimentatie wordt berekend. Verder betaalt nog eens 15 procent niet omdat hij het niet eens is met de hoogte van de kinderalimentatie. Van de hogere inkomens meldt zelfs ruim de helft dat de alimentatieberekening de reden is van betalingsproblemen. De deelnemers gaven verder aan ontevreden te zijn over de berekeningssystematiek. Ze vinden het niet transparant en zijn het niet eens met de hoeveelheid componenten die wordt meegenomen in de berekening. Bijna tweederde weet niet welke stappen ze moeten ondernemen om de kinderalimentatie te laten berekenen. Een groot deel weet niet hoe zij alimentatie kunnen laten aanpassen als de (financiele) omstandigheden gewijzigd zijn.

Aangewezen op deskundigen
Verder blijkt uit het onderzoek dat ouders zich niet kunnen redden als het om de berekeningen gaat. Slechts 6 procent had zelf een alimentatieberekening gemaakt. Een extreem laag percentage, vooral nu sinds enkele jaren de hoogte van de kinderalimentatie in het verplichte ouderschapsplan moet worden opgenomen. Gebruikers zijn dus aangewezen op en afhankelijk van deskundigen. Uit de reacties blijkt verder dat veel mensen ontevreden zijn over de berekening van die deskundigen. Ook zijn zij ontevreden over de uitleg die de deskundige bij de berekening geeft (slechts 37 procent is tevreden) en over de kosten die in rekening worden gebracht door de deskundige (ruim de helft is ontevreden). Bijna driekwart geeft verder aan dat de berekeningen van de deskundigen tot meningsverschillen met de (ex-)partner leiden.

Op naar vereenvoudiging
Gezien het voorgaande is het niet verrassend dat veel ouders vinden dat de huidige alimentatienormen voor verbetering vatbaar zijn. De behoefte aan een andere manier van berekenen blijkt groot. Ook is een eenvoudig hulpmiddel gewenst om de berekening zelf te kunnen maken. Het LBIO voert momenteel een pilot uit waarin op verzoek burgers worden geadviseerd over de hoogte van de alimentatie. Voor een relatief laag bedrag (50 euro) wordt een berekening volgens de Tremanormen gemaakt. Achterliggend doel is om straks de gegevens van de gemaakte berekeningen aan de Universiteit van Tilburg te verstrekken en deze te verzoeken of een sterk vereenvoudigd berekeningsmodel afgeleid kan worden uit de gegevens dat grotendeels toch tot vergelijkbare uitkomsten leidt.

Ook vanuit de politiek is er aandacht voor het onderwerp vereenvoudiging van alimentatieberekeningen. De Kamerleden Recourt (PvdA) en Van der Steur (VVD) hebben de handen ineen geslagen om tot een vereenvoudigde berekeningswijze te komen. Zij hebben daartoe enkele hoorzittingen georganiseerd en bezien momenteel wat de mogelijkheden zijn.

Bron: ANP Perssupport