Hoe liberaler de wetgeving, des te meer abortus

In landen met een liberale abortuswetgeving komen meer zwangerschappen en abortussen voor dan in landen met een restrictieve abortuswetgeving. Maar wie het aantal abortussen terug wil dringen, heeft meer aan een liberaal anticonceptiebeleid dan aan restrictieve abortuswetgeving. Socioloog Mark Levels onderzocht abortuswetgeving in Europa en de invloed daarvan op de vruchtbaarheidskeuzes van vrouwen. Hij promoveert op 7 december aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Zwanger In abortuswetgeving is het ene uiterste: abortus is te allen tijde verboden, het andere: abortus is zonder beperkingen beschikbaar op verzoek van zwangere vrouwen. Veruit de meeste Europese landen zitten tegenwoordig aan de liberale kant van het spectrum, hoewel ook de meeste liberale wetten een limiet stellen aan de tijd waarbinnen een zwangerschap op verzoek kan worden beeindigd. Sommige landen stellen nadere eisen. Bijvoorbeeld: het mag wel als de gezondheid van de moeder in het geding is, maar niet vanwege sociaal-economische redenen.

Liberale wetgeving, iets vaker abortus
Socioloog Mark Levels onderzocht of de aard van de abortuswetgeving effect heeft op de vruchtbaarheidskeuzes die vrouwen maken. Met andere woorden: komen er bij een liberalere wetgeving meer zwangerschappen en abortussen voor? Dat blijkt zo te zijn, constateert hij. ‘Al moeten de effecten niet overdreven worden. De kans dat een vrouw zwanger raakt en de kans dat een zwangere vrouw een abortus ondergaat, is in landen met de meest liberale abortuswetgeving iets groter dan in landen met een restrictievere abortuswetgeving.’

De pil Anticonceptiebeleid
Dat is niet het hele verhaal, stelt Levels. Want deze bevinding verklaart bijvoorbeeld niet waarom Nederland, met een van de meest liberale abortuswetten, al jarenlang een van de laagste abortuscijfers ter wereld heeft.

‘Dat komt, en dat is de tweede poot van mijn verhaal, omdat Nederland een liberaal anticonceptiebeleid heeft. De pil is bekend, voor elke vrouw beschikbaar en wordt voor jonge vrouwen vergoed door de verzekering; condooms zijn ook makkelijk te verkrijgen. Zo’n beleid voorkomt veel ongewenste zwangerschappen en dus abortussen. En dat doet het effectief. In bijna alle onderzochte landen is de abortuswetgeving ooit strenger geweest dan nu, en in de strengere periode kwamen minder abortussen voor. Maar wil een land de abortuscijfers écht verlagen, dan kan het beter inzetten op liberaal anticonceptiebeleid.’

Beter meten, beter weten
Dat is geen open deur: er bestaat er in de wetenschappelijke literatuur bepaald geen consensus over het belang van wetgeving voor de vruchtbaarheidskeuzes van vrouwen. Levels beargumenteert dat eerdere onderzoeken theoretisch, methodologisch en qua data tekort zijn geschoten. ‘Ik heb in ieder geval als eerste een aantal voor de hand liggende alternatieve verklaringen kunnen uitsluiten voor het verband tussen de mate van permissiviteit in abortuswetten en de kans dat vrouwen een zwangerschap beeindigen. Vreemd genoeg wordt zoiets als de beschikbaarheid van anticonceptie zelden in analyses meegenomen. Dat hebben we nu wel kunnen doen. De conclusie dat abortuswetgeving ertoe doet is daarmee wat steviger geworden.’ Of daarmee het laatste woord gezegd is? ‘Ik denk het niet. Je maakt keuzes, en daar zijn altijd kanttekeningen bij te plaatsen. Door de theoretische en methodologische uitbreidingen boeken we wel belangrijke vooruitgang ten opzichte van eerder onderzoek.’

Zwanger Levensloopgegevens
Levels onderzocht het effect van abortuswetgeving op de vruchtbaarheidskeuzes van vrouwen tussen 1960 en 2010 en gebruikte daarvoor data uit algemene bevolkingssurveys van de Verenigde Naties, die zijn afgenomen in een groot aantal Europese landen (inclusief het voormalige Oostblok). Die bevatten gegevens over de levenslopen en vruchtbaarheidsbeslissingen van duizenden Europese vrouwen. Voor mogelijke onderrapportage van abortussen is gecorrigeerd.

Nader onderzoek
Ondanks de verbeteringen zijn er resultaten waarover Levels zich nog het hoofd over breekt. Zo onderzocht hij bijvoorbeeld of verschillen in de abortuswetgeving verschillende effecten hebben voor vrouwen uit verschillende sociale klassen. Hij constateerde dat bij de meest liberale abortuswetgeving met name laag opgeleide vrouwen een verhoogde kans hebben zwanger te worden. `Dergelijke bevindingen zijn moeilijk te duiden. Het zou kunnen betekenen dat vrouwen uit lagere klassen eerder seksueel risicogedrag vertonen als ze abortus als een soort verzekering achter de hand hebben, maar een goede interpretatie kan ik op basis van mijn soort onderzoek niet geven. Bovendien zijn we de eersten die dergelijke effecten hebben onderzocht. Voordat we aan duiding toekomen, moeten eerst nader worden onderzocht wat hier precies aan de hand is.’

Mark Levels (Tegelen, 1977) studeerde in 2006 cum laude af als socioloog aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Voor dit promotieonderzoek deed hij onderzoek aan de universiteiten van Nijmegen en Oxford. Het onderzoek is begeleid vanuit het Nijmegen Institute for Social Cultural Research van de Radboud Universiteit en het Department of Social Risk and Safety Studies van de Universiteit Twente. Levels werkt als onderzoeker bij het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) van Maastricht University.

Abortion laws in Europe between 1960 and 2010 – Legislative developments and their consequences for women’s reproductive decision-making
Promotiedatum woensdag 7 december 2011,15:30 uur. Promotores: prof. dr. W.C. Ultee, prof. dr. A. Need.

Contact
Mark Levels
[email protected]
(043) 388 36 47

Wetenschapscommunicatie
(024) 361 60 00

bron: Radboud Universiteit

Redactie Medicalfacts / Alida Budding - Hennink

Samen met mijn dochter Janine Budding verzorg ik dagelijks het online medisch nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant is. De rol en beleving van patiënt & Healthy Ageing, zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik heb jarenlang ervaring in diverse functies in thuiszorg.

Recente artikelen