Minder depressies door optimisme-gen
Array
Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)
Een genetische variatie in een hersenreceptor beïnvloedt de gevoeligheid voor stress en depressie. Dat blijkt uit onderzoek waarop Liane Klok op donderdag 15 december aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) promoveert.
Cortisol is belangrijk bij het omgaan met stressvolle situaties. Het hormoon brengt zijn effecten onder andere tot stand door te binden aan de mineralocorticoïd receptor (MR) in de hersenen. Van deze MR zijn drie veelvoorkomende genetische varianten geïdentificeerd. Promovenda Liane Klok ontdekte dat vrouwen met een bepaalde variant optimistischer zijn.
Personalized medicine
“In een vervolgstudie zagen we dat vrouwen met deze MR-genvariant minder gedachten van hopeloosheid hebben, wat samenhangt met een kleinere kans op depressiviteit”, vertelt Liane Klok. In een derde en grotere studie werd inderdaad een relatie gevonden met een lager risico op depressie. Zij ontdekte bovendien dat mensen met verschillende varianten van het MR-gen verschillend reageren op SSRI’s, veelgebruikte antidepressiva. Dit biedt volgens de promovenda mogelijkheden voor personalized medicine, een behandeling die gekozen wordt op grond van iemands erfelijke factoren.
Geslachtshormonen
Alleen bij vrouwen jonger dan 51 jaar was er een verband tussen het type mineralocorticoïd receptor en de kans op depressiviteit, boven de 51 jaar was er geen verschil tussen mannen en vrouwen. Dat verschil komt waarschijnlijk door de werking van vrouwelijke geslachtshormonen, die de expressie van MR beïnvloeden en ook aan de MR kunnen binden. “Het feit dat depressie bij vrouwen veel vaker voorkomt dan bij mannen, heeft mogelijk met de effecten van oestrogeen en progesteron op deze receptor te maken”, aldus Klok.
Spin-off
Promotor Ron de Kloet noemt de resultaten een doorbraak in depressieonderzoek: “We hadden eerder aanwijzingen gekregen dat zowel de hersen-MR als de nauwverwante glucocorticoïd receptor van belang zijn voor aanpassing aan stressvolle situaties. Dat deze optimisme-genvariant meer van de receptor aanmaakt betekent dat we op de goede weg zijn”. Inderdaad vond Klok minder MR in post-mortem hersenen van depressieve patienten, met name in centra voor emotie en cognitie. De resultaten worden deze week gepubliceerd in Translational Psychiatry en zijn de basis voor een spin-off bedrijf onder leiding van co-promotor dr. Roel de Rijk.
Depressie
Depressie is een veelvoorkomende psychische aandoening. Patienten lijden aan hevige neerslachtigheid die het dagelijks functioneren aantast. Ongeveer 800.000 mensen in Nederland lijden aan een depressie en maar liefst een miljoen mensen slikken antidepressiva. Het promotieonderzoek van Klok toont aan hoe het stresshormoon cortisol niet alleen depressie kan veroorzaken, maar ook de sleutel biedt tot bescherming.
