Taal bepaalt, woensdag 25 januari, 20:55 uur op Ned2

Spreken, het gebruiken van taal, is net zo vanzelfsprekend als ademen. Onbewust bepaalt taal onze kijk op de wereld. Kinderen zijn vroeg in staat een taal te leren, maar wetenschappers staan voor een raadsel. Hoe kan zoiets ingewikkelds als taal, met al haar grammatica, klanken, betekenissen, zo gemakkelijk door ons opgepikt worden?

De Italiaanse filmregisseur Fellini zei ooit “Ogni lingua vede il mondo in modo diverso”, oftewel: iedere taal ziet de wereld op een andere manier. Hij had gelijk. Hoe je naar de wereld kijkt, wordt niet alleen bepaald door je cultuur, maar óók door je taal. De onderzoekers van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek tonen dit aan. Aanvankelijk werd gedacht dat alle talen opgebouwd zouden zijn uit dezelfde bouwblokken, maar tegenwoordig weten we beter. Het onderscheid tussen talen kan haast niet groter zijn. We kennen slechts 8% van alle talen op de wereld. De overige 92% blijft vooralsnog onbekend.

Hoe meer talen de onderzoekers ontdekken, des te meer verschillen ze zien. Sommige talen maken bijvoorbeeld geen gebruik van vaste woordvolgorde, iets dat we in het Nederlands juist wél doen. Elke zin is dan totaal anders opgebouwd, met de woorden door elkaar heen gehusseld. Mensen die de taal Bininj Gun-Wok spreken, hebben maar één woord, “abanyawoihwarrgahmarneganjginjeng”, nodig om te zeggen: “Ik heb alwéér het vlees voor hen te lang laten bakken”. Als iemand in de taal Mundari naar een persoon wijst en “ribai-tibai” zegt, bedoelt hij “het geluid, aanzicht of de beweging van de billen van een dik persoon die tegen elkaar aan botsen als hij loopt.” In het Siwu wordt geen onderscheid gemaakt tussen de kleuren geel, rood en groen. Dat terwijl het Siwu wel weer beschikt over ideofonen; woordklanken die zintuiglijke waarnemingen beschrijven.

Waarneming wordt geleid door de taal die je spreekt, zo blijkt. Denk maar aan de taal van wijnproevers: als je niet eerst over hun vakjargon beschikt, kun je nooit echt het verschil proeven tussen een Franse, Italiaanse of Chileense wijn.

Toch moeten alle mensen aan de basis over hetzelfde taalsysteem beschikken. Wat is dit schijnbaar flexibele systeem? Beschikken we er al over vanaf de geboorte, of vormt het zich door opvoeding? Het zoeken naar talen in alle uithoeken van de wereld kan ons helpen met onze eigen communicatie in de toekomst. Hoe ga je efficient nieuwe texturen benoemen die ervaren kunnen gaan worden in een nieuw touch screen systeem? Laat je inspireren door eeuwenoude taalkennis van andere volkeren.

Woensdag 25 januari, 20:55 uur op Ned2

Redactie Medicalfacts / Alida Budding - Hennink

https://www.medicalfacts.nl

Samen met mijn dochter Janine Budding verzorg ik dagelijks het online medisch nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant is. De rol en beleving van patiënt & Healthy Ageing, zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik heb jarenlang ervaring in diverse functies in thuiszorg.