RMO: sterke eerstelijns jeugd- en gezinszorg nodig

Opvoedproblemen horen tot de dagelijkse praktijk van veel gezinnen. Steeds meer hebben onderwijsorganisaties en jeugdzorginstellingen de neiging om die problemen bijzonder te maken en ze al snel in handen van gespecialiseerde hulpverlening te leggen. Opvoedvragen kunnen zo uitgroeien tot zware en kostbare zorgproblemen. De tijd is rijp om de jeugdzorg te baseren op de principes van ontzorgen en normaliseren. Dat kan via een sterke eerstelijns jeugd- en gezinszorg die weet wat er speelt bij kwetsbare gezinnen, hun eigen kracht benut en direct aan de slag gaat. Dit schrijft de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) in zijn advies

Ontzorgen en normaliseren
Naar een sterke eerstelijns jeugd- en gezinszorg dat vandaag is aangeboden aan Staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten
en Wethouder Den Besten uit Utrecht

Hét kwetsbare gezin bestaat niet. Ongeveer vijftien procent van de gezinnen in Nederland loopt een verhoogde kans op problemen bij de opvoeding. Of er zich daadwerkelijk problemen voordoen, is niet te voorspellen(1).Professionele hulpverlening  is bovendien niet altijd nodig. Sommige gezinnen lossen op eigen wijze hun problemen op al dan niet met steun van familie, vrienden, andere ouders of buren.

Problemen, ook gezinsproblemen horen bij het leven. Dat gezinnen en hun omgeving daar veelal zelf een weg in kunnen vinden, zijn we als politiek en samenleving haast vergeten. De afgelopen jaren is ingezet op het vroegtijdig signaleren van risico’s en het bieden van meer en meer gespecialiseerde zorg. De wijze van financiering leidde bovendien tot extra aanbod van zorg. De jeugdzorg en de wachtlijsten groeiden explosief en liepen tegen hun grenzen aan. Gezinnen ontvangen in dit systeem lang niet altijd de zorg die zij nodig hebben: het zorgaanbod is te zwaar of laat te lang op zich wachten.

De RMO pleit voor een sterke eerstelijn van de jeugd- en gezinszorg die het overmatig complexe en gespecialiseerde zorgsysteem vereenvoudigt. Hooggekwalificeerde professionals zouden dichtbij gezinnen moeten fungeren als vraagbaak, generalistisch zorgbieder en schakel tussen gezin, sociale omgeving en ‘vanzelfsprekende’ medeprofessionals als huisarts, onderwijzer, sportbegeleiders of verpleegkundigen van consultatiebureaus. De taken van de eerstelijns gezinscoach zijn breed en veeleisend, maar zijn voor veel hulpverleners zeker interessant.

——————————————
(1) Dat blijkt uit het achtergrondonderzoek Kwetsbare gezinnen in Nederland, dat het Sociaal en Cultureel Planbureau in opdracht van de RMO deed. Het onderzoek verschijnt als bijlage bij het advies.