Gerontoloog Jan Baars wordt 65 en geeft een niet-afscheidsrede
Array
Prof.dr. Jan Baars, bijzonder hoogleraar gerontologie aan de Universiteit voor Humanistiek, wordt dit jaar 65. De wet schrijft voor dat hij met pensioen gaat, maar gelukkig heeft de universiteit zijn benoeming gecontinueerd. ‘In de afgelopen jaren was ik productiever dan ooit. De leeftijdsgebonden ordening van onze samenleving is volledig achterhaald.’ Op donderdag 10 mei 2012 geeft hij zijn niet-afscheidsrede Frictions between age-related rules and (inter)personal meanings in aging. Hij legt uit waarom.
‘De op leeftijden gerichte indeling van de levensloop is in Nederland (en eigenlijk in heel Europa) ontstaan in de negentiende en vroege twintigste eeuw. Ze is ten eerste voortgekomen uit het streven om de capaciteiten van de burgers beter aan te laten sluiten bij de zich voortdurend veranderende maatschappij door verplicht, leeftijdsgebonden onderwijs. Ten tweede om een bescherming te geven aan ouderen na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Die bescherming stelde lange tijd weinig voor: bijna niemand haalde het pensioen in goede gezondheid. Het is begrijpelijk dat de wens om door te blijven werken onder die omstandigheden niet op kwam.
Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw halen velen echter wel de pensioengerechtigde leeftijd. Sindsdien is de context van het ouder worden zo sterk veranderd, dat de leeftijdsgebonden ordening van de levensloop aan alle kanten uit zijn voegen barst. De belangrijkste verschillen in gezondheid en levensomstandigheden, bijvoorbeeld, hebben zelfs onder ouderen niet meer zozeer met leeftijd te maken, maar met opleidingsniveau en sociaal- economische achtergronden. Bovendien geeft leeftijd op de arbeidsmarkt tegenwoordig al aanleiding tot uitsluiting als je 40 jaar oud bent geworden. Ook betekent de idealisering van het jong zijn een enorme overbelasting van de zogenaamde ‘normale’ volwassenen, tussen 25 en 40 jaar.
Ik pleit voor langer werken en een betere verdeling van stress over de levensloop. De huidige leeftijdsgebonden indeling van de levensloop betekent dat degenen die dat nauwelijks nog kunnen, moeten blijven werken, terwijl dit onmogelijk wordt gemaakt voor degenen die graag (aangepast) door willen werken. Daarmee creeer je problemen die er niet hoeven te zijn. Je reduceert dan het leven van ouderen tot consumeren. Ik pleit voor een flexibele inzet van oudere werknemers waarbij hun ervaring recht wordt gedaan en mensen gestimuleerd worden productief te blijven. Waarbij je als oudere ook in contact blijft met jongeren en de verschillende generaties niet van elkaar worden gescheiden. Het gaat er dus om de bescherming en aandacht voor kwetsbaarheid niet te verliezen, maar meer mogelijkheden te scheppen tot actieve participatie van ouderen.’
Prof.dr. Jan Baars is bijzonder hoogleraar interpretatieve gerontologie vanwege de Stichting Kronos. Van 1995 tot dit jaar was hij tevens werkzaam aan de faculteit Wijsbegeerte van de Universiteit Tilburg, met als leeropdracht ‘Filosofie van de mens- en maatschappijwetenschappen’.
Jan Baars houdt zijn niet-afscheidsrede op 10 mei 2012 in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht, Domplein 29, om 16 uur precies.
Voorafgaand aan de rede vindt er van 10 tot 15 uur een internationaal symposium plaats Frictions between age-related rules and (inter)personal meanings in aging aan de Universiteit voor Humanistiek, met medewerking van de befaamde gerontologen prof.dr. Dale Dannefer (Case Western Reserve University,Cleveland, USA), en prof.dr. Chris Phillipson (Keele University, UK). Meer informatie: www.uvh.nl/non-retirement-symposium
