Open brief van NPHF Federatie voor Gezondheid aan de informateurs
Array
Het valt niet te ontkennen dat de toekomstbestendigheid van het Nederlandse zorgstelsel in het geding is. Volgens de NPHF Federatie voor Gezondheid zijn de problemen met het huidige zorgstelsel –o.a. betaalbaarheid, tekorten aan arbeidskrachten, kwaliteits- en veiligheidsproblemen, trage innovatie– terug te voeren op een dieper onderliggend probleem. Het Nederlandse gezondheid- en gezondheidszorgbeleid is tot dusver vooral gericht op het exploiteren van het bestaande, op een specialistische expertmodel geënt zorgsysteem. Dat expertmodel is in toenemende mate uitgehold en niet meer van deze tijd.Het bestaande expertmodel is primair gericht op de behandeling en verzorging van patiënten met acute, enkelvoudige ziekten zoals die zich in de tweede helft van de 20ste eeuw manifesteerden. Doordat de ziektepatronen en doodsoorzaken in de 21ste eeuw vooral meervoudig en chronisch van aard zullen zijn, past dit model steeds minder. Veel van de beleidsmaatregelen die tot dusver worden genomen of voorgesteld, nemen het huidige specialistische expertmodel als uitgangspunt en proberen (financiële) systemen eromheen te bouwen, om het effectief en doelmatig te laten functioneren voor de groeiende groep patiënten met meervoudige en chronische gezondheidsproblemen. Echter, met dit model als basis is het zorgsysteem op de langere termijn niet meer te bemensen en bekostigen. Daarnaast “produceert†het zorgsysteem onvoldoende gezondheid. Kortom, het huidige zorgstelsel met het expertmodel als basis functioneert teveel als een ziektezorgsysteem, en niet als een gezondheidszorgsysteem.In de visie van de NPHF op een toekomstbestendig zorgstelsel staat daarom een aanpassing van het huidige zorgsysteem en het onderliggende expertmodel voorop. Dit betekent het doorvoeren van hervormingen, gebaseerd op een heldere inhoudelijke visie vanuit het principe van ‘gezondheidsdenken’.
Daarbij verdienen niet alleen de kosten maar ook de baten – die op de langere termijn elders in andere sectoren neerslaan – waardering. De volgende twee echte hervormingen maken het Nederlandse zorgstelsel toekomstbestendiger.
Van nazorg naar voorzorg
Het zorgstelsel is alleen toekomstbestendig in te richten, wanneer het gehele systeem naar de voorkant van gezondheidsproblemen beweegt: niet het repareren van gezondheidsschade staat centraal, maar het zo gezond mogelijk houden van mensen. Dat is een reëel perspectief. Zo’n 50 procent van de ziektelast is vermijdbaar eÌn we hebben de expertise (preventie en gezondheidsbevordering) beschikbaar. Bovenal is de beweging naar de voorkant van gezondheidsproblemen al ingezet. Denk bijvoorbeeld aan de toepassing van slimme internetoplossingen (=E-health), de concentratie van zorg, en de verschuiving van ziekenhuiszorg naar huisartsenzorg. De beweging naar de voorkant lijkt op het eerste gezicht kostenverhogend (extra uitgaven voor preventie) maar hoeft dat niet te zijn mits het tot ieders verantwoordelijkheid wordt gemaakt; zorgprofessionals, managers, beleidsmakers, bestuurders, financiers, politici en de burger die denken en handelen vanuit een gezondheidsperspectief, zullen andere keuzes maken ten aanzien van de te leveren of af te nemen gezondheidsdiensten. Bewegen naar de voorkant van problemen gaat op deze manier gepaard met een vitalere bevolking, innovatie, creativiteit en nieuwe werkwijzen. Dat levert uiteindelijk een veel beter rendement op, ook macro-economisch.
Optimaliseer de inzet van menskracht in de zorg
De groeiende problematiek van chronische aandoeningen is een belangrijke verklaring voor de almaar stijgende zorgkosten. Maar wie preciezer kijkt, weet dat het vooral gaat om de zorg voor mensen met multimorbiditeit (een combinatie van aandoeningen bij eÌeÌn persoon) waar de extra kosten worden gemaakt. Wat de NPHF betreft is het vooral zaak in te zetten op een optimalisering van de inzet van menskracht. Waar nu voor elke aandoening een aparte specialist aan het werk is, is het beter anders te gaan opleiden en inzetten zodat er zogenoemde ‘multimorbiditeit’ dokters en verpleegkundigen komen die meer preventief, persoonsgericht en coachend denken en handelen. De potentiele efficiencywinst in termen van bijvoorbeeld arbeidsproductiviteit is daarmee aanzienlijk.
Tot slot
De NPHF pleit dus voor gericht investeren vanuit een inhoudelijke lange termijn visie op de zorg voor de gezondheid. Echte hervormingen – bewegen van ziektezorg naar gezondheidszorg en het optimaliseren van de inzet van menskracht – impliceert een afgewogen mix van marktprikkels, overheidssturing en (professionele) zelfregulering, uitgaande van het principe van gezondheidsdenken. Daar zijn geen golden bullets voor.
Waar het om gaat is dat alle de te nemen kabinetsmaatregelen voor de zorg – bijvoorbeeld verhogen eigen bijdragen, inhoud basispakket, R&D beleid voor de zorg, opleiding- en onderwijsbeleid, financiering, kwaliteitsbeleid – instrumenteel zijn aan de genoemde hervormingen.
Daarbij dient in ogenschouw te worden genomen dat naar verwachting de kosten van de gezondheidszorg vooralsnog zullen blijven stijgen, onafhankelijk van welke maatregelen er worden genomen. Het kabinet kan beter dit gegeven als vertrekpunt nemen, dan het beschouwen als heÌt te bestrijden probleem. Hoewel op de korte termijn flinke besparingen kunnen worden gerealiseerd door lukraak te snijden, zal dat op de langere termijn weinig helpen om de baten te optimaliseren. Investeren in preventie loont. Iedere euro die geïnvesteerd wordt in preventie brengt een substantieel rendement voor de samenleving met zich mee. De NPHF Federatie voor Gezondheid kan zich dan ook vinden in de zorgagenda, waarvan vele van de ondertekenaars tot onze leden behoren.
Namens de NPHF Federatie voor Gezondheid Willem Vermeend, voorzitter
Hans Baaijens, directeur
De NPHF Federatie voor Gezondheid is een samenwerkingsverband van beroepsverenigingen, fondsen, (kennis)instituten en brancheorganisaties op het terrein van de Public Health. Alle leden richten zich op het bevorderen en beschermen van de gezondheid. De NPHF is in augustus 2000 opgericht met als doel het versterken van de volksgezondheid in Nederland.
