Remming van stofwisseling doodt melanoomcellen

In de afgelopen tien jaar is het aantal gevallen van melanoom (een agressieve vorm van huidkanker) in Nederland bijna verdubbeld. Jaarlijks komen er zo’n 5.000 patiënten bij. De groei van uitgezaaide melanomen kan dankzij nieuwe behandelmethoden vaak geremd worden, maar helaas treedt na verloop van tijd resistentie op. Onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek tonen in een publicatie in Nature aan dat resistente melanoomcellen gedood kunnen worden door specifiek in te grijpen in hun stofwisseling.

Melanomen kunnen ontstaan uit moedervlekken als gevolg van het oplopen van veranderingen (mutaties) in een aantal genen, waaronder het BRAF-gen, dat cellen aanzet tot vermenigvuldiging.

Behandeling met een BRAF-remmer kan dit tegengaan. Het probleem is echter dat veel melanomen na verloop van tijd ongevoelig worden voor dit medicijn.

Stofwisseling
Joanna Kaplon, promovenda in de onderzoeksgroep van prof. dr. Daniel Peeper, ontdekte dat ditzelfde BRAF-gen niet alleen de groei maar ook de stofwisseling van cellen beïnvloedt. De onderzoekers hadden al eerder beschreven dat moedervlekken normaal gesproken in een slaapstand verkeren. Nu tonen ze aan dat BRAF daartoe de stofwisseling aanpast. Om te ontwaken en de celdeling op gang te brengen moeten de melanoomcellen hun stofwisseling herstellen.

Als dit proces echter in het laboratorium werd geblokkeerd, legden melanoomcellen het loodje, zo vonden de onderzoekers. Ze identificeerden een stofwisselingseiwit, PDK1, dat hierbij cruciaal is. Inactivatie van dit eiwit doodt de melanoomcellen, zelfs als deze resistent zijn tegen BRAF-remmers.

Ontwikkeling
PDK1-remmende medicijnen zijn al in ontwikkeling voor de behandeling van diabetes, waarbij PDK1 ook een rol speelt. Peepers groep werkt nu samen met de farmaceutische industrie om te onderzoeken of deze remmers ook ingezet kunnen worden tegen melanoom. Door een combinatie van BRAF- en PDK1-remmers te gebruiken hopen de onderzoekers in de toekomst een effectievere behandeling mogelijk te maken.

Voor dit onderzoek is samengewerkt met het Beatson Institute for Cancer Research in Glasgow. Het werd mede mogelijk gemaakt door een VICI-subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de in 2009 aan Daniel Peeper toegekende KWO-prijs van KWF Kankerbestrijding.

NKI

http://www.avl.nl

Het Antoni van Leeuwenhoek behoort al decennia tot de absolute wereldtop in kankerzorg en -onderzoek. De unieke combinatie van zorg en onderzoek binnen één instituut maakt voor kankerpatiënten het verschil. In multidisciplinaire teams werken alle in kanker gespecialiseerde zorgprofessionals continu aan op maat gemaakte behandelplannen. Want in de kern is geen enkele kanker gelijk. Patiënten met (een vermoeden van) kanker kunnen in het Antoni van Leeuwenhoek terecht voor de nieuwste onderzoeks- en behandelfaciliteiten en een persoonlijke benadering. Het Antoni van Leeuwenhoek koos ruim honderd jaar geleden al voor de combinatie van de specialistische zorg van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis en het onderzoek van het Nederlands Kanker Instituut onder een dak. Bij het Nederlands Kanker Instituut - de wetenschappelijke tak van het Antoni van Leeuwenhoek - werken ruim 560 onderzoekers aan grensverleggend onderzoek naar kanker. Dit wetenschappelijke onderzoek wordt voor een belangrijk deel mede mogelijk gemaakt door KWF Kankerbestrijding en het ministerie van VWS. Het Antoni van Leeuwenhoek is het enige door de OECI aangewezen Comprehensive Cancer Center in Nederland. Voor meer informatie: www.avl.nl en www.nki.nl.