Gentherapie bereikt het menselijk oog
Array
Gentherapie bij patiënten met een erfelijke oogziekte geeft na een half jaar al een beter zicht bij twee patiënten en geen negatieve bijwerkingen bij in totaal zes personen. Dat rapporteren onderzoekers uit Oxford, Londen en Nijmegen in een online publicatie van the Lancet. Mede-auteur Frans Cremers, hoogleraar Moleculaire biologie van genetische oogaandoeningen in het Radboudumc: “Deze resultaten laten de potentie zien van gentherapie. Niet alleen voor deze aandoening, maar ook voor andere erfelijke aandoeningen van het netvlies.”
Patiënten met choroideremie, een erfelijke oogaandoening die het netvlies aantast, krijgen al vroeg in hun leven last van nachtblindheid. De oogziekte tast langzaam het netvlies steeds verder aan, waardoor het zicht minder wordt (kokerzien). Na het vijftigste levensjaar knaagt de ziekte ook aan het centrale gezichtsveld.
‘Nijmeegs’ gen
In 1990 werd het gen voor deze ziekte ontdekt door Frans Cremers, hoogleraar Moleculaire biologie van genetische oogaandoeningen in het Radboudumc. Cremers: “De ziekte wordt veroorzaakt door mutaties in het CHM gen, dat op het X-chromosoom ligt. Mannen met een foutje in dit gen hebben deze oogziekte, omdat ze één X en één Y chromosoom hebben. Bij vrouwen (XX) zie je de ziekte vrijwel niet, omdat bij hen in beide CHM genen een fout moet zitten.”
Ontwikkeling gentherapie
Na de vondst van het gen in Nijmegen, wist Miguel Seabra van het Imperial College in Londen de functie van het betrokken eiwit op te helderen. De ontwikkeling van een standaard muismodel door het gen te inactiveren bleek niet mogelijk. Mannelijke muizen met een dergelijk defect sterven al tijdens hun embryonale ontwikkeling, zoals bleek uit onderzoek van de afdelingen Celbiologie en Genetica in Nijmegen. Miguel Seabra wist dit probleem te omzeilen door het chorioderemie-gen alleen in de ogen van muizen uit te schakelen. Deze muizen werden recent met succes gebruikt voor de ontwikkeling van een gentherapie voor de ziekte.
Naar de mens
Voortbouwend op het werk van Seabra heeft Robert MacLaren van de Universiteit van Oxford de gentherapie vervolgens toegepast bij de mens. De eerste resultaten van deze gentherapie bij zes mannen met choroideremie zijn nu gepubliceerd in The Lancet. De mannen, die in leeftijd variëren van 35 tot 63 jaar, zitten in verschillende stadia van de ziekte.
Veel potentie
Cremers: “De resultaten van deze nog experimentele behandeling zijn bemoedigend: er zijn geen negatieve bijwerkingen gevonden. Sommige patiënten geven niet alleen aan dat ze beter kunnen zien, maar dat bleek ook objectief meetbaar. Dit onderzoek laat goed zien wat de potentie van gentherapie is. Niet alleen voor de behandeling van chorioderemie, maar ook voor de behandeling van andere erfelijke retina degeneraties.”
