Ondanks bezuiniging daalt totale uitgave zorgtoeslag nauwelijks

Eén van de grootste bezuinigingsmaatregelen van het vorige kabinet, die op de zorgtoeslag, heeft de totale uitgaven aan de zorgtoeslag nauwelijks kunnen verminderen. Als de omstandigheden gelijk waren gebleven, dan had de maatregel tot een bezuiniging van Euro 548 miljoen geleid, waar op een bezuiniging van Euro 600 miljoen was gerekend. Maar door de tegen-vallende economische ontwikkelingen zijn de uitgaven aan de zorgtoeslag in 2012 slechts met Euro 98 miljoen gedaald ten opzichte van de verwachte uitgaven zonder deze maatregel. Per saldo is er bij de zorgtoeslag een tegenvaller van Euro 502 miljoen in 2012 ontstaan. Dat heeft geleid tot een verslechtering van het overheidstekort met 0,08 % van het bruto binnenlands product.Dit beschrijft de Algemene Rekenkamer op 13 februari 2014 in Bezuiniging op de zorgtoeslag – Realisatie en effect, de eerste van een reeks publicaties over de effecten van bezuinigingsmaatregelen en lastenverzwaringen. Later dit jaar volgen soortgelijke publicaties over de kinderopvangtoeslag, inburgering, cultuursubsidies, groen beleggen en assurantiebelasting. Opeenvolgende bezuinigingspakketten van het huidige en vorige kabinetten tellen op tot een financieel belang van Euro 51 miljard in 2017. De Algemene Rekenkamer wil bijdragen aan goed inzicht in de budgettaire en maatschappelijke gevolgen van deze maatregelen.

Ontwikkeling van de doelgroep
Voor 2012 had het kabinet verwacht dat met de bezuiniging op de zorgtoeslag de doelgroep met 410.000 ontvangers ingeperkt kon worden. Dat is in de praktijk uitgekomen op 200.000 huishoudens minder. In 2012 is Euro 4,6 miljard aan zorgtoeslag verdeeld onder 6,2 miljoen huishoudens. Het aantal ontvangers van de zorgtoeslag neemt al sinds 2006 toe.
Waar het kabinet had voorzien dat in 2012 de gemiddelde zorgtoeslag met Euro 50 per huishouden zou dalen, is er feitelijk sprake geweest van een stijging: met Euro 8.

Inkomenseffecten en informatie aan de Kamer
Uit berekeningen die de Algemene Rekenkamer heeft laten uitvoeren door het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat deze maatregel gevolgen heeft gehad voor inkomens van burgers. De laagste inkomens ondervonden percentueel minder nadeel van de maatregel dan de middengroepen. Hoge inkomens zijn niet geraakt, omdat zij niet voor zorgtoeslag in aanmerking komen.
De opeenvolgende ministers hebben in begroting en jaarverslag de Tweede Kamer beperkt over het aantal ontvangers, de tegenvaller voor het Rijk en de maatschappelijke effecten geïnformeerd.

Reactie minister en nawoord Algemene Rekenkamer
In reactie op deze bevindingen geeft de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) aan dat de bezuiniging vrijwel volledig behaald is, maar dat de uitgaven aan de zorgtoeslag door allerlei (economische) ontwikkelingen hoger zijn uitgevallen dan vooraf ingeschat.
Haar toezegging om voortaan aan de Tweede Kamer meer aandacht aan de effecten te geven, acht de Algemene Rekenkamer een positieve ontwikkeling. De Tweede Kamer dient zowel over het budgettaire effect van een bezuinigings-maatregel te worden geïnformeerd als over de feitelijke kasuitgaven, omdat deze van belang zijn voor het EMU-saldo van Nederland.
Ook bij andere belangrijke bezuinigingsmaatregelen kan de Tweede Kamer door het kabinet van voldoende informatie over de realisatie en effecten worden voorzien.