‘Voorbereidingen stagneren: 40% zorginstellingen nog niet klaar voor transities in de zorg’
Array
De voorbereidingen van zorginstellingen op wijzigingen in het zorgstelsel stagneren. Dat concluderen onderzoekers van BDO Accountants en Adviseurs die 248 zorginstellingen hierover enquêteerden. Veertig procent van de instellingen geeft aan niet klaar te zijn voor de transities die onderdeel zijn van de toenemende gereguleerde marktwerking in hun sector.
Nederlandse zorginstellingen kampen op dit moment met de omvangrijke stelselwijzigingen. De belangrijkste is de overgang naar prestatiebekostiging en/of de aanstaande overheveling naar andere financiers (gemeenten). Deze transitie is vooral voor de grotere, complexere instellingen zo ingrijpend dat ze moeite hebben om de interne organisatie op orde te krijgen en voldoende focus naar buiten te krijgen of te houden. Chris van den Haak, partner bij BDO en voorzitter van de BDO Branchegroep Zorg: “Zorginstellingen hadden voor de bekostiging van hun activiteiten tot op heden met hooguit een paar belanghebbenden te maken. Dit is de laatste jaren sterk aan het veranderen. Sommige instellingen krijgen te maken met een vertienvoudiging van het aantal contractpartners. Dit vergt een totaal andere marktbenadering en daar moet je beleid voor maken. Uit ons onderzoek blijkt dat het hier bij veel instellingen nog aan schort.”
Risico: onderschatten impact transities
De BDO Branchegroep Zorg voert nu voor het derde jaar gericht onderzoek uit naar de voortschrijdende marktwerking en de transitievoorbereidingen door de instellingen zelf. Dit jaar is in het onderzoek onderscheid gemaakt tussen voorbereidingen met een intern en een extern perspectief. Met name over de ‘interne activiteiten’, zoals de degelijkheid van processen en informatievoorziening en het huishoudboekje, zijn de zorginstellingen erg positief. Mike Tagage, partner bij BDO en verbonden aan de BDO Branchegroep Zorg: “Instellingen hebben binnen dit perspectief zeker stappen gezet, dat zien we ook in de praktijk. Wat ons wel zorgen baart, is dat de instellingen juist over een aantal met name lastige thema’s zoals IT en informatievoorziening heel positief zijn. Het gevaar van onderschatting van de impact van de transities is hier aanwezig. Uit gesprekken in de sector blijkt namelijk dat er nog grote aanpassingen in IT systemen noodzakelijk zijn. De tijd dringt echter.
Flexibele inzet personeel
De onzekerheid die de transitie met zich mee heeft gebracht, heeft ervoor gezorgd dat meer instellingen een strategische personeelsplanning hanteren die gekoppeld is aan de meerjarenbegroting of scenarioanalyses. Maar volgens BDO is er voor diverse zorginstellingen nog wel een hele weg te gaan om daadwerkelijk de personeelsplanning flexibel in te zetten. “Het menselijk kapitaal moet qua opbouw ook flexibel inzetbaar zijn, de cultuur moet hierop zijn ingericht en de geautomatiseerde systemen moeten het kunnen ondersteunen en vooral voor iedereen begrijpelijk zijn”, aldus Van den Haak.
Vijf risicofactoren
BDO spreekt van een stagnatie van de voorbereidingen omdat er sinds 2013 een nagenoeg gelijk percentage zorginstellingen (40 in 2013 en 41 in 2014) aangeeft nog niet klaar te zijn voor de transitie. Dit jaar springen het relatiebeheer en de externe profilering eruit als grootste struikelblokken. Tagage: “Meer dan ooit moeten de instellingen zich extern profileren en de waar te koop aanbieden. Want zonder externe profilering geen ‘marktwerking’. Voor velen is dit geen gemakkelijke opgave.”
Wat BDO betreft zijn de belangrijkste risicofactoren voor zorginstellingen:
• een toenemend aantal stakeholders met tegengestelde belangen;
• de complexe product/marktcombinaties en de daaruit vloeiende portfoliokeuzes;
• het aanpassingsvermogen van instellingen, waaronder van mensen en informatiesystemen;
• het handhaven of verbeteren van de kwaliteit van de geleverde zorg in relatie tot de toegenomen druk op de budgetten;
• de toegenomen vastgoed- en financieringsrisico’s.
Verschillen per subsector
AWBZ
De AWBZ-sector geeft aan goed voorbereid te zijn op de transitie als het om de interne activiteiten gaat. Alleen de fiscaliteit is een aandachtpunt. Vanuit het externe perspectief zijn er meer aandachtspunten. Vooral zaken als het ontbreken van marketingplannen, de salesactiviteiten en de inzet van online mogelijkheden springen eruit.
Eerstelijnszorg
Instellingen in de Eerstelijnszorg geven aan op alle vlakken nog behoorlijk wat slagen te moeten maken. Opvallend zijn met name de lage scores op de gebieden financiën en governance. Hier vallen risicomanagement en fraudepreventie in negatieve zin op. Daarnaast scoort deze subsector op het gebied van externe profilering het laagst van alle andere subsectoren. Daarbij is het relatiebeheer een van de belangrijkste aandachtspunten.
GGZ
De GGZ-sector geeft aan de voorbereiding op de transitie goed te hebben aangepakt. Zowel het interne als het externe perspectief laten weinig echte aandachtspunten zien. Vooral in deze sector schuilt een gevaar van onderschatting van de impact van de transitie.
Jeugdzorginstellingen
Voor de Jeugdzorginstellingen gelden dezelfde aandachtspunten als voor de AWBZ-sector en instellingen met meerdere segmenten. De Jeugdzorgsector laat duidelijk zien dat zij van alle subsectoren het afgelopen jaar het meest bezig is geweest met de transitie.
Ziekenhuizen
Ziekenhuizen geven zelf aan vooral meer aandacht te moeten geven aan risicomanagement, fraudepreventie, externe profilering en kwaliteit & innovatie. Gelet op de onderzoeken rond het rechtmatig declareren is fraudepreventie essentieel.
Overige instellingen
Overige instellingen scoren in totaliteit gemiddeld. Verbeteringen zijn mogelijk ten aanzien van financiën, kwaliteit & innovatie (hierop wordt het minst gescoord; met name research en development), relatiebeheer en externe profilering.
Faillissementsrisico’s onverminderd hoog
BDO voorspelt dat, mede op basis van de uitkomsten van het jongste onderzoek en net als vorig jaar, niet alle instellingen de transitie met succes zullen volbrengen. Met name instellingen die hun mensen en middelen niet flexibel kunnen inzetten, en die een laag weerstandsvermogen hebben, lopen gevaar. Van de Haak: “We kunnen onze verwachting dat in de aankomende jaren sprake zal zijn van de nodige faillissementen en reorganisaties in de zorg helaas niet in positieve zin bijstellen.”
Alle resultaten en aanvullende informatie staan in het onderzoeksrapport dat via www.bdo.nl/transitierapport is te downloaden.
