Goede balans tussen aanval en verdediging
Array
Inzicht in onderzoek – Immunoloog Mieke Boots van de afdeling reumatologie en klinische immunologie van het UMCG onderzoekt het immuunsysteem van gezonde mensen. Ze zoekt naar verschillen tussen jonge en oude mensen, want daarin schuilen de antwoorden van gezond ouder worden. “Hoe kun je weten wat er mis is als je niet weet wat er in gezonde mensen verandert?”
Een gezond afweersysteem is een evenwichtig systeem. Het valt virussen en bacteriën aan, zorgt dat wondjes helen en beschermt zo het lichaam, maar het zorgt er ook voor dat zo’n aanval op het goede moment weer stopt. Demping wordt dit genoemd, en het voorkomt dat de ‘aanvallers’ niet doorschieten en het eigen lichaam aanvallen. “Het is dus heel belangrijk dat die twee, de aanval en de demping, in evenwicht zijn”, zegt Boots. “Want bij te veel demping, kan het lichaam ziekmakende virussen en bacteriën onvoldoende tegenhouden. Maar bij te weinig demping gaat het lichaam zichzelf aanvallen, met als gevolg dat je ziek wordt.”
Diabetes, de ziekte van Hashimoto, de ziekte van Crohn: allemaal voorbeelden van auto-immuunziekten waarbij het afweersysteem overactief is en de eigen organen – de alvleesklier, de schildklier, de darmen – aanvalt. Een andere bekende, en veelvoorkomende, auto-immuunziekte is reumatoïde artritis. Ook hierbij werkt het afweersysteem te hard, met ontstekingen in de gewrichten tot gevolg.
Wat verandert er precies?
Het is nog niet bekend wat precies een auto-immuunziekte veroorzaakt. Wel is duidelijk dat vooral mensen ouder dan zestig kans hebben dat hun afweersysteem uit balans raakt. Oudere mensen hebben vaker een verzwakt afweersysteem en zijn dan vatbaarder voor bacteriële en virale infecties. Ook het risico op kanker is groter naarmate de leeftijd vordert. “Maar we zien ook dat juist bij mensen boven de zestig de demping binnen het afweersysteem niet goed werkt en het lichaam zichzelf gaat aanvallen. Oudere mensen zijn dus ook vatbaarder voor een auto-immuunziekte”, zegt Boots. “Wij willen weten hoe dat komt. Betekent dit dat het immuunsysteem verandert met de jaren? En wat verandert er dan precies?” Voor antwoorden op deze vragen onderzoekt Boots in samenwerking met reumatoloog Liesbeth Brouwer het afweersysteem van gezonde mensen, jong en oud. “Daar willen we eerst van leren. Pas daarna gaan we kijken wat er verandert bij de zieke mens. Hoe kun je weten wat er mis is als je niet weet wat er in gezonde mensen verandert?”
Promovendus Niels van der Geest zoekt daarom bij een groep van tachtig gezonde mensen tussen twintig en vijfennegentig jaar naar verschillen in bloedwaarden en immuun cellen. “We zien grote verschillen in het afweersysteem van jonge en oudere mensen”, zegt hij. “Het aantal ontstekingsbevorderende cellen stijgt naarmate de leeftijd stijgt. Tegelijkertijd zien we in gezonde ouderen echter ook een toename van ontstekingsonderdrukkende cellen. Zij houden een goede balans tussen ontsteking en anti-ontsteking. We hebben recent gevonden dat deze balans sterk verstoord is in personen met bepaalde soorten reuma die vooral op hoge leeftijd voorkomen, zoals arteriitis temporalis en polymyalgia rheumatica.” Deze insteek heeft geleid tot nieuwe inzichten in deze aandoeningen die recent gepubliceerd zijn in Arthritis and Rheumatology, een vooraanstaand tijdschrift binnen de reumatologie.
Gezonde ouderen geven de geheimen prijs
Overigens zijn er ook auto-immuunaandoeningen die juist vooral onstaan op jonge leeftijd, zoals de ziekte van Sjögren, de ziekte van Crohn en Lupus. “De specifieke cellen die bijdragen aan de ontstekingen die bij deze ziektes een rol spelen kunnen ook weer afnemen naarmate de leeftijd vordert”, zegt Boots. “Maar bij mensen tussen de zestig en de tachtig komt een auto-immuunziekte het vaakst voor.”
Om gezond ouder te worden is een gezond afweersysteem dus van groot belang. Dat is als koorddansen, vergelijkt Boots: “De kunst is om een goede balans te houden.” Gezond eten, genoeg bewegen: de mantra van healthy ageing komt ook hier om de hoek kijken. Niet voor niets: “Het lijkt er steeds meer op dat voeding de veroudering van het immuunsysteem kan beïnvloeden”, zegt Boots. “En we weten dat het ontstekingsbevorderend eiwit interleukine 6, dat een rol speelt bij onder meer diabetes en reumatoïde artritis, onderdrukt wordt als mensen meer bewegen. De gezondheid is dus gunstig te beïnvloeden. En hoe meer kennis we hierover vergaren; de gezonde ouderen gaan vast nog meer geheimen prijsgeven, hoe beter we dat kunnen doen.”
Bron: UMCG/KennisInZicht
