Online wereld maakt drempel hoger om aan seks te beginnen
Array‘Je bent wel echt naakt als je seks hebt’
Jongeren beginnen tegenwoordig later aan seks, bleek vorig jaar uit Seks onder je 25e. Kwalitatief onderzoek van Rutgers onder jongeren laat nu zien dat sociale media hierin op meerdere manieren een belangrijke rol spelen. Ook de verhoging van de leeftijd waarop je alcohol kunt krijgen is van invloed. Verder valt op dat jongeren veel waarde hechten aan de eerste keer seks, en die het liefst in een relatie beleven.
Later beginnen
In Seks onder je 25e 2017, het grootschalige onderzoek onder ruim 20.000 jongeren van 12 tot 25 jaar, vonden Rutgers en Soa Aids Nederland dat jongeren een jaar later beginnen met zoenen en seks dan vijf jaar geleden. In 2017 had de helft van de jongeren met 18 jaar geslachtsgemeenschap gehad, in 2012 was dit met 17 jaar het geval. Een zelfde verschuiving is te zien in internationaal onderzoek. Hoe valt dit te verklaren? Kwalitatief onderzoek van Rutgers onder 47 jongens en meiden tussen de 16 en 25 jaar met verschillende achtergronden levert inzichten.
Liever appen dan face to face contact
De jongeren die we spraken zijn het erover eens: social media hebben de offline wereld voor een groot deel vervangen. Jongeren gebruiken social media om contact met elkaar te hebben en zich te profileren: te laten zien hoe mooi, sexy en populair ze zijn. Dating apps en sociale media zoals Facebook en Instagram maken het gemakkelijker om te flirten en uit te proberen hoe je ‘in de markt ligt’. Je hebt dan geen ongemakkelijke stiltes en minder risico op afwijzing. Maar dat wil niet zeggen dat ze vervolgens ook makkelijker seks hebben. De drempel om in het echt op iemand af te stappen is groot.
‘Het is allemaal via WhatsApp, allemaal via Facebook, allemaal via Instagram. Via een beeldscherm kan je allerlei dingen zeggen met allerlei emoji’s, maar wanneer het er in het echt op aan komt, dan kan ik me voorstellen dat het voor heel veel mensen heel awkward is of ze weten niet wat ze moeten zeggen, maar ze weten wel wat ze moeten typen. En als het daar al begint, bij je weet niet eens hoe te communiceren of je weet niet eens hoe je normaal tegen elkaar moet doen, dan ja, laat staan als je seks wilt hebben.’
Alles moet perfect zijn
De jongeren in het onderzoek geven aan druk te ervaren van ouders en maatschappij om succesvol te zijn en goede keuzes te maken. Dat geldt ook voor seks: er wordt veel benadrukt dat je je eigen keuzes moet maken en er echt klaar voor moet zijn. Onzekerheid en angst om te falen remt het experimenteren met seks. En de norm rond de eerste keer seks is dat het speciaal moet zijn, met iemand waar ze verkering mee hebben.
‘Want op het moment dat je van iedereen hoort van: o ja, je moet er honderd procent achterstaan, je moet er echt helemaal zelf voor kiezen en je moet het echt doen met iemand die je echt heel erg lief vindt, ik denk dat je daardoor de lat best wel hoog legt om iets te gaan doen.’
Niet zomaar seks
Experimenteren doen de jongeren niet zomaar met iemand. De online vijver is groot, en de keuze daardoor immens. En door sociale media is veel zichtbaarder wat je doet. Met name meisjes geven aan dat ze bang zijn dat ze ‘exposed’ worden, dat er beelden of informatie over hen online komen. Dat maakt ze extra voorzichtig.
‘Dat is heel oneerlijk eigenlijk ook. Als een meisje bijvoorbeeld het al met vier verschillende jongens heeft gedaan, dan noemen wij haar gelijk al van: ‘Wat een slet, echt een hoer’ en als een jongen dat doet, bijvoorbeeld, dan zeggen we bijvoorbeeld: ‘Hé, goed gedaan.’’
Bij homo- en biseksuele jongeren in het onderzoek speelde angst voor blikken van de omgeving een rol in het wachten met zoenen en seks. Lesbische meisjes lopen minder risico op reacties dan homoseksuele jongens.
‘Ik denk dat lesbisch, dat het op die leeftijd misschien nog wat onschuldiger overkomt of zo. Gewoon vriendinnetjes hand in hand. Terwijl, als je homo bent, dan is het gelijk zo van: ‘O, je bent homo.’
Minder uitgaan, minder zoenen
Voor sommige jongeren start het zoenen en experimenteren met seks met het uitgaan. Door de verschuiving van de leeftijdsgrens voor alcohol gaat een deel van de jongeren later uit. Voor laagopgeleide jongeren geldt dat minder; zij geven aan dat ze toch wel aan drank komen en zelf feestjes geven. Daar wordt dan volop gezoend.
Experimenteren is belangrijk
Dat jongeren later beginnen aan seks is op zich geen probleem. De verschuiving van gewoon contact naar online contact betekent dat een deel van de seksuele ontwikkeling van jongeren zich daar af speelt. Flirten en uitproberen of je interesse wekt, kun je ook online. Bovendien biedt de grotere online wereld meer mogelijkheden voor jongeren om contacten aan te gaan, ook voor degenen die buiten de heteronorm vallen of om andere redenen geen aansluiting hebben bij hun klasgenoten. Maar het onderzoek laat ook de minder aangename kanten van de online wereld zien: de angst voor exposure, de druk om je te moeten profileren en om perfect te zijn, onzekerheid doordat je jezelf continu vergelijkt met anderen en als gevolg van dit alles de grotere drempel om ‘in het echt’ op iemand af te stappen. En juist van die fase, van ‘akward’ stiltes, gestuntel met zoenen tot de eerste verkering, leren jongeren hoe relaties werken en wie ze zelf zijn daarin. Ze krijgen daardoor reële verwachtingen en kunnen zelfvertrouwen opbouwen, voor hun latere relaties. Dat dat proces een jaar opschuift is natuurlijk geen enkel probleem, maar dat wordt het wel als ze de taal en het zelfvertrouwen missen om seksuele relaties aan te gaan.
Het onderzoek is uitgevoerd met financiering van het ministerie van VWS.
2018_Een_latere_eerste_keer_
1.07 MB
Bron: Rutgers
