Miljoenensubsidie voor consortium UM-hoogleraar psychologie Anita Jansen
ArrayDe Universiteit Maastricht is voor het eerst geselecteerd als hoofdaanvrager en projectleider van het zogeheten Zwaartekrachtprogramma. Met dit programma wil de overheid excellent onderzoek stimuleren. De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft op advies van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) na strenge selectie een consortium onder leiding van prof. dr. Anita Jansen, decaan van de Faculty of Psychology and Neuroscience, een subsidie van bijna 20 miljoen toegekend voor het onderzoeksvoorstel ‘New Science of Mental Disorders’ voor de periode 2019-2028.
Psychische stoornissen
Anita Jansen: “Ons team gaat onderzoek doen naar een nieuw mathematisch model van psychische stoornissen. Die komen vaker voor dan je denkt: een op de vier mensen heeft ooit in zijn leven last van een psychische ziekte. Door ons onderzoek hopen we beter te begrijpen hoe psychische ziekten ontstaan en hoe we ze effectiever kunnen behandelen.”
Impact
De impact van psychische stoornissen wordt zwaar onderschat. Bijna 40% van alle ziekten is psychisch. Je kunt denken aan depressies, angststoornissen, verslavingen, posttraumatische stressstoornissen, eetstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en nog meer. Een op de vier volwassenen lijdt ooit in het leven aan één of meerdere psychische ziekten. Psychische ziekten zorgen niet alleen voor een hoop persoonlijke ellende, ook maatschappelijk hebben ze hun weerslag: langdurig werkverzuim en hoge zorgkosten leiden tot flinke economische verliezen. De meeste mensen met psychische problemen krijgen een behandeling die niet voldoet. Betere behandelingen voor psychische ziekten zijn hard nodig, om zowel het persoonlijke lijden als de enorme maatschappelijke kosten te verminderen.
Mechanismen
Jansen: “Om tot die betere behandelingen te komen, moeten we begrijpen welke mechanismen verantwoordelijk zijn voor de psychische problematiek. Ons team bestaat uit een twintigtal toponderzoekers van voornamelijk klinisch psychologen en mathematisch psychologen. We hebben een nieuw mathematisch model ontwikkeld over het ontstaan en voortbestaan van psychische stoornissen. Daarbij breken we met de tradities van de klassieke psychiatrische diagnostiek, waarbij de focus ligt op aparte stoornissen en het zoeken naar één onderliggende oorzaak voor elke stoornis. Het is duidelijk dat die medische benadering tot op heden te weinig heeft opgeleverd.”
Model
Het model dat het consortium heeft ontwikkeld, veronderstelt dat het niet zinvol is om in verschillende diagnostische categorieën te blijven denken en ook dat er niet één onderliggende oorzaak voor een bepaalde psychische ziekte is. Zij denken dat de symptomen van een ziekte en hun onderlinge dynamische interacties de stoornis reflecteren. Symptomen veroorzaken symptomen en individuele netwerken van symptomen houden de ziekte in stand, zij zijn de ziekte. In hun onderzoek zullen ze de waarde van dit revolutionaire netwerkmodel vanuit verschillende invalshoeken bestuderen.
Het consortium
De Zwaartekrachtsubsidie is toegekend aan een consortium onder leiding van Anita Jansen. Dit consortium bestaat uit 19 invloedrijke wetenschappers (47% vrouwelijk). Principal investigators zijn naast Anita Jansen: prof. dr. Anne Roefs (UM), prof. dr. Merel Kindt (UvA), prof. dr. Reinout Wiers (UvA), prof. dr. Bernet Elzinga (Leiden University), en prof. dr. Andrea Evers (Leiden University). Ook dr. Carolien Martijn (UM) was van het begin af aan nauw betrokken bij het schrijven van het voorstel. In haar advies noemde de beoordelingscommissie de samenstelling van het consortium uitzonderlijk goed vanwege de aanvullende expertise, genderbalans en de mix van senior en jongere onderzoekers. De commissie prees bovendien de duidelijk aanwezige teamgeest in het consortium.
Over Zwaartekracht
Met Zwaartekracht stimuleert de overheid excellent onderzoek in Nederland. Het is bedoeld voor wetenschappelijke consortia die tot de wereldtop op hun gebied behoren. Onderzoeksteams van topwetenschappers van verschillende Nederlandse universiteiten ontvangen subsidie om gedurende meerdere jaren samen excellente wetenschappelijke onderzoeksprogramma’s op te zetten. In totaal gaat het om ruim 115 miljoen euro subsidie. In deze Zwaartekrachtronde zijn 34 voorstellen ingediend en is met zestien consortia een interview gehouden. Zes voorstellen zijn gehonoreerd.
Bron: Universiteit Maastricht
