Leefstijlgeneeskunde verdient prominente plek in geneeskundig onderzoek en beleid
ArrayPublicatie bundel “Wetenschappelijk bewijs leefstijlgeneeskunde”
Vandaag, 2 december, publiceert het Nederlands Innovatiecentrum voor Leefstijlgeneeskunde (Lifestyle4Health), een initiatief van TNO en Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), de bundel ‘Wetenschappelijk bewijs leefstijlgeneeskunde’. De publicatie is een verkenning van het wetenschappelijk bewijs voor leefstijlinterventies in de behandeling van diverse ziekten, zoals type 2 diabetes, hart-& vaatziekten, psychiatrie, maag-darm-leverziekten, nierziekten en dementie.
Aanmoediging
Diverse experts hebben een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van deze inventarisatie. Een groot aantal Universitair Medische Centra en gezaghebbende organisaties ondersteunen de publicatie. De bundel is bedoeld als aanmoediging voor politici, beleidsmakers en zorgbestuurders zodat leefstijlgeneeskunde een prominente plek krijgt in geneeskundig onderzoek en beleid.
Leefstijl in de curatieve zorg
Bijna iedereen weet wel dat leefstijl belangrijk is om gezond te zijn en te blijven. Maar dat leefstijlinterventies effectief ingezet kunnen worden voor herstel of behandeling van ziekten is nog onderbelicht. Moderne ziekten zijn vaak mede leefstijlgerelateerd. De oplossing in de behandeling zou dan ook meer in leefstijlinterventies, zoals voeding, beweging en ontspanning gezocht moeten worden. De bundel beschrijft studies die aantonen dat leefstijlinterventies voor patiënten meerwaarde kunnen bieden naast en soms ook in plaats van conventionele behandeling met medicijnen.
Wetenschappelijk bewijs
Tot op heden wordt bij het behandelen van leefstijlgerelateerde ziekten voornamelijk medicatie ingezet, terwijl medicatie vooral de symptomen bestrijdt zonder de onderliggende oorzaken aan te pakken. Er komt steeds meer bewijs dat leefstijlinterventies de potentie hebben om ziekten in remissie te brengen en medicatie (deels) overbodig te maken. In de praktijk wordt dit echter nog weinig toegepast omdat bewijs vaak nog niet voldoende (geaccepteerd en zichtbaar) is en er daarnaast nog weinig kwalitatief goed aanbod van leefstijlinterventies is.
Om leefstijl gerelateerde ziektelast en -kosten beheersbaar te houden zijn investeringen in leefstijlgeneeskunde nodig. “Om politici, beleidsmakers en zorgbestuurders hiervoor op een positieve wijze aan te moedigen is deze wetenschappelijke bundel gemaakt. Onder andere minister Bruins heeft eerder aangegeven dat aanjagend beleid voor leefstijlgeneeskunde mogelijk belemmerd wordt door gebrek aan zicht op wetenschappelijk bewijs. Een breed palet aan prominente wetenschappers heeft daarom bijgedragen aan het beschrijven van het bewijs”, aldus initiatiefnemers dr. Hanneke Molema en drs. Martijn van Winkelhof, beiden verbonden aan Lifestyle4Health.
Brede steun
De bundel wordt breed gesteund. Universitair Medische Centra, de NFU, patiëntenverenigingen en kennisinstellingen verlenen hun steun aan de boodschap dat investeren in preventie in de curatieve zorg loont en dat leefstijlinterventies sterk kunnen bijdragen aan gezondheidswinst voor mensen met een chronische ziekte. Volgens deze organisaties, die zelf leefstijlgeneeskunde al veelal in de praktijk toepassen, verdient leefstijlgeneeskunde een prominente plek in geneeskundig onderzoek en beleid en zijn hiervoor investeringen nodig.
Quotes:
Prof. dr. Peter Werkhoven, CSO TNO:“Om ons goede zorgsysteem toekomstbestendig te maken is innovatie noodzakelijk. Het toepasbaar maken van leefstijlinterventies in de preventie en behandeling van chronische ziekten heeft een groot potentieel. Het komt de kwaliteit van leven voor patiënten, de effectiviteit van behandelingen en de kosten van de zorg zeer ten goede. Bovendien leidt een vermindering van ziektelast tot het beter participeren en functioneren in onze maatschappij.”
Prof. dr. Pancras Hoogendoorn, Decaan LUMC:“Aanpassing van leefstijl speelt een belangrijke rol bij het voorkomen en genezen van ziektes. Innovatie op dat gebied móet prioriteit zijn’”
Prof. dr. Jochen Mirau, Aletta Jacobs School of Public Health:“Leefstijlinterventies kunnen chronische ziekte voorkomen, ziektebeloop verbeteren en behandeleffectiviteit verhogen. Bewijs voor de effecten van leefstijlinterventies is nu erg verspreid en deze bundel brengt de bestaande kennis op een toegankelijke wijze samen. Dit bevordert de toepassing van leefstijlgeneeskunde in de zorgketen en geeft onderzoekers een belangrijk naslagwerk voor toekomstig onderzoek.”
Prof. dr. Gerjan Navis:“De orgaan- en ziekte-overstijgende geneeskracht van leefstijl is onmisbaar om de veelkoppige ziektelast van een verouderende samenleving het hoofd te bieden. De bundel laat zien, dat het gezondheidspotentieel van leefstijlgeneeskunde enorm is, en ook dat proof-of-principle, in de vorm van kleine interventie-studies, bij de meeste ziekten al aanwezig is. De bundel laat echter ook zien, dat de leefstijlgeneeskunde de afgelopen decennia een wetenschappelijke achterstand heeft opgelopen ten opzichte van bijvoorbeeld het geneesmiddelenonderzoek, en laat zich daarom ook lezen als een onderzoeksagenda: de komende decennia moet de stap worden gemaakt van proof-of-principle naar grote effectiviteitsstudies en opheldering van onderliggende mechanismen, hand in hand met een traject van zorginnovatie en best practices.”
Drs. Willemijn Baken, directeur Kenniscentrum Sport“Het aantal mensen met minimaal één chronische aandoening neemt volgens berekeningen van RIVM toe van 8,5 miljoen in 2015 tot 9,8 miljoen in 2040. Voor heel veel aandoeningen is voldoende bewegen een manier om klachten te beperken of zelfs te voorkomen. Toch beweegt deze groep juist nog relatief weinig. Het is van belang dat het wetenschappelijk bewijs meer in de praktijk kan worden gebracht, onder meer door goede doorverwijzing van leefstijlgeneeskunde naar sport- en beweegaanbod. Wij hebben berekend dat elke euro die wordt geïnvesteerd in sport en bewegen, 2,51 euro oplevert in maatschappelijke waarde, met name betere kwaliteit van leven, verlaagd ziekteverzuim en grotere arbeidsproductiviteit. Juist op het gebied van leefstijlinterventies is veel winst te behalen.”
Joas Duister, directie Zorg, Menzis:“Met het verbeteren van de leefstijl van onze verzekerden is enorm veel gezondheidswinst te behalen. We zien een forse toename van leefstijl-gerelateerde chronische aandoeningen, hetgeen veel -grotendeels te voorkomen- ziektelast veroorzaakt en daarnaast de maatschappij veel geld kost. We zijn er dan ook van overtuigd dat inzet op preventie en meer kennis van leefstijlgeneeskunde essentieel is om in de toekomst de zorg betaalbaar en toegankelijk te houden voor iedereen én daarbij de volksgezondheid te verbeteren.
Voor de vraag welke interventies nu het meest effectief bijdragen daaraan, is zowel toegepast als fundamenteel onderzoek naar preventie en leefstijl cruciaal. In de visie van Menzis moet preventie ingezet worden langs de gehele as van mensen die gezond zijn tot aan mensen die reeds ziek zijn. Er is behoefte aan het vergroten van het gezondheidsbewustzijn bijvoorbeeld door middel van platforms als SamenGezond of digitale leefstijlcoaching via Changing Health, tot een intensieve leefstijlinterventie bij overgewicht (BeweegKuur, Cool, Slimmer).
Maar ook het integreren van leefstijlgeneeskunde in de zorgketen van de huisarts of medisch specialist (zorggerelateerde preventie) of het eerst aanpakken van schulden bij mensen in armoede. Daarvoor moet deze kennis worden geïntegreerd in de vaardigheden die zorgprofessionals ontwikkelen. Het liefste vanuit een holistische visie op gezondheid, waarbij bewegen, voeding en mentaal welzijn centraal staan. Ook daarvoor is kennis en kunde in de toekomst van belang.”
Rens Vandeberg, Adjunct-Directeur van het Diabetes Fonds: “Een groot deel van de mensen met diabetes type 2 heeft dit onder andere gekregen door ongezonde leefstijlen, de inrichting van de maatschappij: te veel suiker, te veel vet, te weinig beweging. Diabetes Type 2 raakt nu al meer dan een miljoen mensen in de meest productieve fase van hun leven. De behandeling is niet alleen een enorme kostenpost, maar de ziekte verstoort ook het dagelijks levensgeluk van iemand met diabetes type 2 en zijn omgeving. Het Diabetes Fonds was de eerste partner van Lifestyle4Health. Met onze investering worden onderzoeken opgestart die meer inzicht geven in hoe leefstijlinterventies de ziektelast van mensen met diabetes type 2 kunnen verminderen.
Daarnaast wordt het geld geïnvesteerd in projecten die meer inzicht geven in hoe we mensen met diabetes type 2 het beste kunnen ondersteunen op weg naar een gezondere leefstijl. Mensen met diabetes type 2 hebben namelijk enorm veel baat bij gezonder leven. Dit blijkt al enige tijd uit onderzoek, maar hier is in de zorg nog te weinig aandacht en ruimte voor. Deze bundel draagt bij om meer bekendheid te geven aan de potentie van leefstijlgeneeskunde in de behandeling van type 2 diabetes.”
Dr. Bertine E. Lahuis, Lid Raad van Bestuur Radboud UMC
“Leefstijl interventies kunnen en moeten toenemend bijdragen aan betere behandeling en blijvende gezondheid. Wat we weten over leefstijl wordt echter nog onvoldoende benut, en op dat wat we niet weten wordt onvoldoende geïnvesteerd. Dat kan en moet anders.”
Bron: TNO
