Perspectief slachtoffers onvoldoende belicht in recht en wetenschap
ArrayAls het gaat om de positie van slachtoffers van een misdrijf of een grootschalige mensenrechtenschending, gaapt er een kloof tussen de invalshoek van het strafrecht en de beleving van slachtoffers zelf. In het strafrecht gaat het om recht doen, maar slachtoffers gaat het om onrecht wegnemen of omgaan met onrecht. Dat betoogt hoogleraar Victimologie Antony Pemberton vrijdag 11 december in zijn inaugurele rede aan Tilburg University.
Prof Anthony Pemberton International Victimology Institute Tilburg.during a conference on the “The EU Directive on Victims Rights: Opportunities and Challenges for Ireland” hosted by the the Irish Council for Civil Liberties (ICCL) in Dublin Castle..Photo: Gareth Chaney Collins
Copyright:Collins PR photography agency
De positie van slachtoffers van een misdrijf of een grootschalige mensenrechtenschending heeft in de laatste decennia in politiek en beleid een grote opmars gemaakt. Nederland is een van de voortrekkers in Europa en wereldwijd in de slachtofferhulp en in de ontwikkeling van de positie van slachtoffers in het strafrecht. Deze aanjaagfunctie geldt ook voor de victimologie, de wetenschap die de ervaring van slachtofferschap bestudeert. Het onderzoeksinstituut INTERVICT van Tilburg University speelt daarin een belangrijke rol.
Antony Pemberton wijst echter op belangrijke hiaten in zowel de wetenschappelijke benadering van slachtofferschap als in het denken over de verhouding van slachtoffers tot het strafrecht. Verwijzend naar het werk van de Amerikaanse politicologe Judith Shklar wijst hij er bijvoorbeeld op dat onrecht wegnemen vertrekt vanuit de concrete ervaring van slachtoffers, en zich vaak slecht verhoudt met van tevoren bedachte, in regels vervatte oplossingen. Recht doen kent weliswaar zijn oorsprong in onrecht wegnemen, maar is daarnaast ook een voorspelbare en aan regels gebonden manier van met sociale problemen omgaan.
Een sociale wetenschap als de victimologie, die zich beperkt tot een zoektocht naar algemene victimologische wetten, gaat aan het wezen van slachtofferschap als in een bepaalde context gewortelde ervaring voorbij, stelt Pemberton. Hij ijvert dan ook voor een benadering die narratieve en historische elementen van slachtofferervaringen benadrukt.
Prof. dr. Antony Pemberton (1975, Londen, UK) is hoogleraar victimologie aan het International Victimology Institute Tilburg (INTERVICT). Hij is voorzitter van de European Society of Criminology de werkgroep Victimologie en is lid van de wetenschappelijke adviesraad van Nederlandse Slachtofferhulp. Als expert adviseur van de Europese Commissie heeft hij een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de EU-richtlijn inzake de rechten van slachtoffers. Hij is lid van INTERVICT’s management team, en is vanaf 1 januari 2016 adjunct-directeur van het instituut. Hij heeft meer dan 75 artikelen, boeken en hoofdstukken in boeken gepubliceerd over het onderwerp van de victimologie.
