Miljoen voor onderzoek naar de besluitvorming in celdeling
ArrayHFSP-grant naar consortium van topinstituten
Een nieuw samenwerkingsproject, opgezet door Rob Wolthuis van het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AVL), ontvangt een subsidie van ruim een miljoen dollar van het Human Frontiers Science Program (HFSP). Met dit geld zullen methoden worden ontwikkeld die de veranderingen in cellen tijdens het delingsproces in kaart brengen. Dat is nodig om te begrijpen hoe het besluitvormingsproces om wel of niet te delen is ontspoord in kankercellen.
Internationale samenwerking
Innovatief, interdisciplinair en internationaal, dat zijn de drie i’s waar het toonaangevende HFSP streng op selecteert bij het uitkeren van de jaarlijkse program grants. Eén van deze zeer prestigieuze internationale beurzen van meer dan een miljoen dollar gaat dit jaar naar een consortium van drie internationale topinstituten die elk veel ervaring hebben met het volgen van cellen met behulp van microscopie.
Eigen specialismen
Elk van deze drie instituten heeft zijn eigen specialisme. De bio-informatici van het aan Harvard en MIT verbonden Broad-Institute in Boston (VS) ontwikkelen nieuwe computergestuurde beeldherkennings-methodes. De biochemici van de University of Singapore maken op hun beurt fluorescente markerstoffen die cellen kunnen binnendringen. In het NKI-AVL in Amsterdam worden beide methodes vervolgens geschikt gemaakt voor de studie van moleculaire celdelingsprocessen met behulp van microscopie. Alleen deze multi-disciplinaire samenwerking maakt een succesvolle aanpak van dit ingewikkelde vraagstuk mogelijk.
Het consortium werd opgezet door Rob Wolthuis. Zijn lab in Amsterdam doet onderzoek naar de processen die ten grondslag liggen aan de celdeling. Welke meetbare veranderingen in de cel gaan vooraf aan het besluit om wel of niet te gaan delen?
Nieuwe methoden
De voorbereiding voor een celdeling duurt normaal gesproken ongeveer 24 uur. Tijdens dit traject lijken cellen regelmatig een afweging te maken of daadwerkelijke deling wel of niet moet worden doorgezet. Om deze besluitvorming in de cel te volgen zijn fluorescente markers nodig die zichtbaar zijn met de microscoop. Tot nu toe zijn echter ook daarmee de processen die celdeling sturen slechts beperkt aan te tonen. Het is alleen globaal mogelijk om aan te geven hoe ver de voorbereidingen van een cel op zijn deling gevorderd zijn. De verschillende veranderingen zijn vooral moeilijk te kwantificeren en met elkaar te vergelijken.
Het nieuwe project, getiteld Cycle-Quant: Developing cell cycle profiles to classify responses and regulators, moet daar verandering in gaan brengen. De drie instituten richten zich gezamenlijk op het ontwikkelen van nieuwe methoden om het celdelingsproces door te meten. Dankzij genetische, chemische en computergestuurde herkenningstechnieken gaat het team in kaart brengen wat er in een cel gebeurt tijdens cruciale beslissingsfases.
Vingerafdruk van de celdeling
Deze nieuwe methoden moeten leiden tot een totaalplaatje, een zogenaamde ‘vingerafdruk van de celdeling’. De onderzoekers hopen dat er op deze manier beter wordt begrepen hoe tumorcellen kunnen delen onder omstandigheden dat gezonde cellen dat niet zouden doen. Als er meer inzicht is in deze processen, kan ook precies worden nagegaan hoe bepaalde medicijnen en antikankerstoffen op de celdeling ingrijpen. De nieuwe technieken kunnen zo gebruikt worden om de vordering van het celdelingsproces in kankercellen stap voor stap te volgen, wat ook helpt bij een goede diagnose en een gericht behandelplan.
Bron: AVL-NKI