Vici-subsidie voor de rol van SUMO-eiwitten
ArrayLUMC-onderzoeker Alfred Vertegaal heeft van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) een Vici-subsidie van 1,5 miljoen euro ontvangen. Dat geld krijgt hij voor zijn onderzoek aan zogeheten SUMO-eiwitten. Deze kleine eiwitten kunnen grote invloed uitoefenen in lichaamscellen.
“In dit basale onderzoeksproject richten wij ons op celdelingsprocessen en de mogelijke resultaten zullen richting geven aan de ontwikkeling van nieuwe antikankerbehandelingen”, legt Vertegaal uit. Hij is als wetenschapper verbonden aan de afdeling Moleculaire Celbiologie van het LUMC. Zijn onderzoek valt binnen het LUMC-profileringsgebied Cancer Pathogenesis and Therapy.
SUMO-eiwitten
Vertegaal werkt sinds 2001 aan SUMO-eiwitten. SUMO staat voor Small Ubiquitin-like MOdifier. Het zijn kleine eiwitten die in de kernen van lichaamscellen worden vastgemaakt aan talloze andere eiwitten, zodat ze hun functies beïnvloeden. Ze spelen onder meer een rol in het transport van eiwitten door de cel, het aflezen en de reparatie van de genetische code en bij het complexe proces van celdeling.
Ontrafeling van celdelingsprocessen
Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is bekend dat de functie van eiwitten in cellen kan worden beïnvloed door plaatsing van fosfor bevattende moleculen op deze eiwitten, een proces dat bekend is als ‘fosforylering’. Fosforylering is cruciaal voor het regelen van de celdeling. Inmiddels zijn er talloze medicijnen, zoals antikankermiddelen, ontwikkeld die remmend werken op het mechanisme van fosforylering.
Meer bekend
Het vergelijkbare proces van ‘SUMOylering’ werd pas in 1996 ontdekt, het jaar dat Vertegaal in Leiden afstudeerde als biomedisch wetenschapper. Inmiddels is mede dankzij het werk van zijn onderzoeksgroep veel meer over SUMO-eiwitten bekend, bijvoorbeeld welke eiwitten doelwit zijn voor SUMOylering. “We ontdekten dat zodra de koppeling van SUMO aan andere eiwitten wordt uitgeschakeld, de celdeling zeer slecht verloopt. Dat biedt perspectieven op het ontwikkelen van nieuwe medicijnen tegen kanker, omdat daar sprake is van ongeremde celdelingen. We willen nu preciezer weten welke celdelingseiwitten worden geSUMOyleerd, maar vooral ook hoe SUMOylering en fosforylering in het celdelingsproces met elkaar samenwerken en elkaar in balans houden.”
Ode aan het onderzoekteam
Vici is één van de grootste persoonsgebonden wetenschapssubsidies van Nederland. NWO kent dit jaar aan 34 Nederlandse onderzoekers een Vici-beurs toe, bedoeld als financiering voor een periode van vijf jaar. Vertegaals onderzoek aan SUMO’s leverde al eerder Veni- en Vidi-subsidies op en een subsidie van de European Research Council. “Deze Vici heet weliswaar een persoonlijke subsidie te zijn, maar onderzoek is teamwork en ik zie deze toekenning als groot compliment aan mijn hele onderzoeksgroep.”
