Op weg naar patiëntveiligheid

In de toekomst zal de patiëntveiligheid nog meer op de patiënt zijn gericht. De focus wordt verschoven van het ziekenhuis naar de ziekte.De National Patient Safety Foundation (NPSF) is een Amerikaanse stichting die sinds 1998 de patiëntveiligheid bevordert. Tijdens het onlangs in Florida gehouden jaarlijkse NPSF-congres werd geconstateerd dat veranderingen ter bevordering van de patiëntveiligheid als ze eenmaal zijn ingevoerd, onomkeerbaar zijn.
Time-out
Een voorbeeld van zo’n maatregel die de patiëntveiligheid bevordert, is de time-out. Vlak voor de aanvang van de operatie vertellen alle aanwezigen wie ze zijn en wat ze gaan doen. Dit voorkomt bijvoorbeeld links-rechtsverwisselingen en versterkt de onderlinge samenwerking. Afgelopen jaar won Het Oogziekenhuis Rotterdam de Golden Helix Award, omdat het de time-out had ingevoerd. De Amerikaanse Joint Commission on Accreditation of Healthcare heeft de time-out inmiddels verplicht gesteld voor alle ziekenhuizen die zij accrediteert.
Een uitgebreide versie van de time-out is de briefing, afkomstig uit de luchtvaart. Deze kost 2 à 3 minuten en houdt in dat van alle teamleden kort wordt gezegd wat van ze wordt verwacht als een procedure verkeerd dreigt te gaan. De achtergrondgedachte hierbij is dat het onvoldoende is om je alleen te richten op je eigen taak. Zelfs de briljantste behandelaar kan de patiënt beter helpen als hij goed samenwerkt met het team. Een kleine tijdsinvestering kan hier een groot rendement opleveren.

Ook over het gevaar van de hiërarchie voor de veiligheid werd gesproken. Mensen kunnen zich geremd voelen om risico’s te benoemen. De hoofdbehandelaar kan dit voorkomen als hij vóór de procedure zegt: ‘Als er iets dreigt te gebeuren dat nadelig is voor de patiënt, verwacht ik dat jullie me daar direct en duidelijk op wijzen.’ Zegt iemand vervolgens iets, ook al is het onzin, dan wordt hierop gereageerd en wordt die persoon naderhand bedankt.

Blamefree melden
Ook voor just culture, in Nederland vaak aangeduid met blamefree melden, was veel belangstelling. Het wordt algemeen erkend: de drempel om onveilige situaties en incidenten te melden moet zo laag mogelijk zijn, zodat er beter inzicht ontstaat in de risicovolle processen. Ook in Amerika – waar schadeclaims aan de orde van de dag zijn – blijkt schaamte ten opzichte van de collega’s de hoogste drempel te zijn om een incident te melden. Singapore heeft, net als Denemarken, een wetswijziging doorgevoerd die juridische consequenties van incidentmelding uitsluit.

Om medewerkers te motiveren veranderingen te accepteren en ermee te werken, moet de leiding (Raad van Bestuur, afdelingshoofd et cetera) er zichtbaar achter staan. Een manier om dit duidelijk te maken is de walkaround. Regelmatig loopt een hoge baas een uur over een afdeling en vraagt mensen wat er speelt op het vlak van de patiëntveiligheid en waar zij tegenaan lopen. Vervolgens besluit de baas wat er moet gebeuren en delegeert hij dit naar iemand die dit kan uitvoeren. Deze laatste krijgt hiervoor de middelen én de eer als het probleem is opgelost.

Van een veiligheidsmanagementsysteem lijkt in de Verenigde Staten nog op weinig plaatsen sprake te zijn. Risico-inventarisatie en incidentanalyse zijn breed ingevoerd, maar met name het veilig melden en de rol van de Raad van Bestuur zijn nog onvoldoende uitgewerkt. Als indicatoren voor patiëntveiligheid wordt vaak gewerkt met de triggertools van het Institute for Healthcare Improvement.

Routine
Het traject naar patiëntveiligheid is onomkeerbaar in gang gezet. Zaken die enkele jaren geleden nog ondenkbaar waren, zoals systematische incident-analyse en openheid naar patiënten, zijn nu routine. De toekomst van de patiëntveiligheid zal nog meer op de patiënt zijn gericht. De focus moet worden verschoven van de locatie (ziekenhuis) naar het proces (ziekte) waarin de patiënt zich bevindt.

Bron Medisch Contact door :
I.P. Leistikow, arts, staflid Raad van Bestuur, coördinator Patiëntveiligheid, UMC Utrecht
Mw. C.C.M. Plaisier, staflid Raad van Bestuur, Kwaliteitsbureau Patiëntenzorg, UMC Utrecht

Correspondentieadres: [email protected]

Klik hier voor het PDF-bestand van dit artikel

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.