Wat doet de Gezondheidszorg met Open Source?

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding 30 augustus 2008 - 16:50
Array

Indien de broncode gesloten is, hoe weet u dan met zekerheid of uw product helemaal veilig is? Indien de broncode gesloten is, hoe weet u dan met zekerheid wat u exact koopt?

Mogelijk is de oorzaak dat er geen centraal punt is dat zich met deze materie bezighoudt binnen de gezondheidszorg. Maar hoe zinvol is het om open source software te ontplooien in de gezondheidszorg. Open source software zet immers klant en gebruiker centraal. En open source software biedt , zelfs op relatief korte termijn, het meest toegevoegde waarde. Immers open systemen en standaarden zijn de basis van goede besluitvorming.  Open communicatie verbetert zowel interne als externe communicatie, zonder beperking naar het aantal gebruikers en zonder beperking naar connectiviteit (interoperabiliteit) met “derden”. Open source overtreft andere oplossingen in gebruiksvriendelijkheid: minder bloatware, flexibeler, enorme ontwikkelsnelheid, een overvloed aan technieken om het product esthetisch aantrekkelijk te maken, geen beperkingen naar creativiteit en de software is meestal volledig cross-platform. Open source geeft de mogelijkheid om meerwaarde te creeren door het aanbieden van extra functionaliteit. Open source geeft de mogelijkheid om de kwaliteit te verbeteren door verbeterde besluitvorming en interactie.


Een goed voorbeeld van een OSS in de gezondheidszorg is het gezondheidssysteem in Extremadura. De interface van het gebruikte systeem is een aangepaste versie van GnuLinEx. Onderdeel van het  JARA-project (als PDF), een initiatief dat als doel heeft om het gehele gezondheidssysteem van Extremadura te informatiseren, daarbij vanzelfsprekend gebruikmakend van open source toepassingen. Dit project is mogelijk omdat de competenties voor gezondheidszaken is overgedragen aan de verschillende autonome regio’s, die binnen een bepaald raamwerk van universele toegang zelf de gezondheidspolitiek en prioriteiten kunnen bepalen.

Het JARA-project is het antwoord op de behoefte voor integratie van informatie en het creeren van ‘één uniek medisch dossier’ voor iedere patient. De voordelen van zo’n uniek archief zijn duidelijk: minder papierwerk en meer aandacht en begeleiding voor de patienten.

De toegang tot de medische gegevens, op elk moment van de dag en met álle geactualiseerde gegevens, heeft geleid tot een spectaculaire vooruitgang in de kwaliteit. Om een idee te krijgen van de omvang van het project, een paar cijfers:

  • 14 ziekenhuizen;
  • 100 gezondheidscentra (een Nederlandse huisartsenpraktijk met extra services);
  • 430 lokale consultatiepunten (vergelijkbaar met de Nederlandse huisartsenpraktijken);
  • 250 ‘support units’;
  • 120 attentiepunten;
  • 14.000 professionals.

Total investering: circa 25,5 miljoen euro.

JARA is een systeem gebaseerd op een aanpassing van GnuLinEx, SESLinEX, en het betreft een applicatie waarin drie onderdelen van de zorg bijeenkomen: patientendossiers, financieel- en personeelsmanagement. JARA Ecofin betreft het financieel economisch management van het gezondheidssysteem. JARA Recursos Humanos is dat deel dat als doel heeft om het personeelsmanagement te automatiseren. De innovatie van het systeem ligt in de complete integratie van de drie onderdelen. Daarnaast kent JARA een aantal sleutelprojecten die, eenmaal functioneel, in het systeem worden geïntegreerd. Vanzelfsprekend zijn die projecten gebaseerd op open source software. Voorbeelden hiervan zijn Zurbarán: visualisatie online van röntgenfoto’s, en Cornalvo: visualisatie van laboratoriumresultaten. De voordelen zijn niet alleen voor de patienten (die niet zelf de resultaten en foto’s van de ene naar de andere kant moeten sjouwen), maar bijkomstig voordeel is de reductie van fotografisch materiaal voor de afdruk van de röntgenfoto’s. Mooi meegenomen voor het milieu.

Technologisch gezien bestaat JARA uit:

  • Linux besturingsgsysteem en ontwikkelingsomgeving J2EE. Open Source in Clients (LinEx), Severs (Linux) en Ofimatica (OpenOffice.org);
  • 31 servers;
  • 25 Bladecenters (Intel Xeon processors) voor het administratieve management;
  • 6 P5-570 (met 74 processors IBM Power5) voor de patientendossiers en ziekenhuismanagement;
  • Verschillende SAP-applicaties en -modules.

CIVITAS, de naam van de database waarin elke gebruiker van het gezondheidssysteem een uniek nummer krijgt toegewezen, is ontwikkeld en geïmplementeerd. Dit heeft geen effect voor de patient zelf, maar staat het aanmaken van een digitale medisch dossier toe. Tot nu toe kwam het voor dat patienten meerdere medische dossiers hadden in één ziekenhuis, wat het zoeken naar patientgegevens en de behandelingen niet makkelijker maakte.

Ook zijn in het systeem plattegronden van alle steden ingevoerd. Door adressen van inwoners en gebruikers van het systeem te koppelen aan gezondheidscentra en andere attentiepunten, kan snel een antwoord worden gegeven op vragen in de verschillende centra.


“Open source software is software waarvan de broncode is gepubliceerd en vrij beschikbaar is voor het publiek, waardoor iedereen de broncode vrij kan kopieren, aanpassen en herverspreiden zonder kosten aan auteursrechten en toeslagen. De ontwikkeling van open broncode gebeurt door gemeenschappelijke samenwerking van zowel individuele programmeurs als grote bedrijven.“



Health 2.0 (uit NextHealth): “Zoals de consument het standaard dienst- en productverleningsproces meer om zichzelf én zijn naasten georganiseerd wil zien, zo wil hij dat ook in het zorgproces. Hij ziet online mogelijkheden. In communities, online dossiervoering, gezondheidsgerelateerde wiki en zelfmanagement sites ontdekt hij dat hij actief kan bijdragen en deelnemen aan de bevordering van zijn eigen en andermans zorg & gezondheid. En daarmee doet web2.0 zijn intrede in de zorg: health2.0.

Health2.0 gaat verder dan eHealth want het is ook een cultureel sociale verandering. De conversaties tussen patienten, zorgverleners en verzekeraars, onderling en met elkaar, veranderen. Ze worden integrale partners van elkaar. Anderzijds komen er nieuwe webgeorienteerde bedrijven op de zorgmarkt. Zij benaderen de zorgconsument online met toepassingen die hem empoweren in het zorgproces. Bovenal verandert health2.0 de huidige relaties tussen de stakeholders in de gezondheidszorg; niet alleen in Nederland, maar ook in Europa en in de rest van de wereld. In de Verenigde Staten worden bijvoorbeeld al enkele jaren succesvolle Health2.0-congressen georganiseerd.“


Ook het Nationaal ICT Instituut in de zorg (NICTIZ ) deed er onderzoek naar. Ook zij concludeerden dat Het leeuwendeel van de licentiekosten die in de Nederlandse gezondheidszorg worden betaald voor applicaties betreft producten waarvoor onvoldoende OSS alternatieven beschikbaar zijn. Dat is één van de conclusies van het onderzoeksrapport De gezondheidszorg en open source software dat door NICTIZ, het Nationaal ICT Instituut in de Zorg, is uitgevoerd. Ga hier naar de Download PDF met het onderzoek.

 

De positie van OSS in de gezondheidszorg

De meest aansprekende voorbeelden van OSS betreffen systeemsoftware (besturingssysteem, database management systeem, web browser) en algemene applicaties (kantoorautomatisering). Applicaties specifiek voor de gezondheidszorg hebben we (ook internationaal) slechts in zeer beperkte mate gevonden.

In tegenstelling tot de situatie bij met name de lagere overheden en de waterschappen valt er in Nederland binnen de gezondheidszorg op bestuurlijk en gebruikersniveau nog weinig belangstelling te constateren voor toepassing van OSS, dat is verrassend.


Ondanks deze geringe belangstelling op bestuurlijk en gebruikersniveau heeft OSS toch reeds toepassing gevonden binnen de Nederlandse gezondheidszorg, het betreft met name het verschillende distributies van het besturingssysteem Linux (w.o. Samba) die in servers worden toegepast.

Het lijkt wenselijk om bij nieuwbouw dan wel aankoop van software in elk geval de vraag te stellen: “Is er naast de alom bekende leverancier X met een CSS oplossing ook een alternatief?”.

In de UK is het nu een nationale policy geworden om de beide opties (OSS en CSS) in overweging te nemen in de besluitvorming over ICT-projecten. In de afweging moeten ook andere aspecten dan licentiekosten in aanmerking worden genomen, zoals (kosten van) ondersteuning, opleiding, garanties, continuïteitsverwachting. Ook de Nederlandse overheid meldde recent haar voornemen aan de Tweede Kamer dat zij meer aandacht wil gaan geven aan OSS. Samenvatting





Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.

Recente artikelen