Botox als behandeling bij verlamming na beroerte
ArrayVerlamde man kan weer lopen dankzij botox
De 49-jarige Russel McPhee raakte 23 jaar geleden verlamd door een beroerte. Volgens de artsen zou hij het ziekenhuis nooit meer verlaten. Maar na zijn behandeling in het St John of God Nepean Rehabilitation Hospital in Frankston, Victoria, kreeg zijn leven een nieuwe wending. Anderhalf jaar na de eerste behandeling met botox loopt hij zonder hulp door zijn huis. En met een wandelstok kan hij zelfs 100 meter lopen. Een maand na een reeks botoxinjecties, slaagde McPhee erin om zelfstandig op te staan en kon hij korte afstanden afleggen te voet.
Botox wordt regelmatig gebruikt voor verlamming na beroertes, maar meestal werkt het enkel wanneer het onmiddellijk na een beroerte wordt toegediend. Hoewel het voorbeeld van McPhee erg uitzonderlijk is, schrijft zijn dokter zijn herstel toe aan zijn uitzonderlijke doorzettingsvermogen. Russell kan zelfs opnieuw sporten.
Botox blokkeert de zenuwsignalen die spieren laten samentrekken. Bij de Australier blokkeert het de signalen van de hersenen die er meer dan 20 jaar voor zorgden dat zijn spieren constant krampachtig samentrokken.
Injecties met botuline toxine in spieren of in de huid, worden sinds enkele jaren op grotere schaal gebruikt bij de behandeling van een groot aantal neurologische aandoeningen. De komst van botuline toxine ( veel gebruikt produkt = Botox®) heeft de behandelingsresulaten bij diverse vormen van dystonie, spastictiteit sterk verbeterd.
Wat is Botox of botuline toxine ?
Het gaat hier om een toxine van de bacterie clostridium botulinum. Als zodanig is het een vrij complex eiwit, dat in de natuur voorkomt als product van een bacterie. Botulisme is een gevolg van een vergiftiging, een voedselvergiftiging na het eten van bedorven etenswaren meestal conserven of ingemaakte groenten. Dit kan dodelijk zijn door verlammingen en ontregeling van het hartritme. Het gif wordt technisch geisoleerd en vermengd met menselijk albumine eiwit en in gevriesdroogde toestand voor medische doeleinden geleverd. Het gaat om minuscule hoeveelheden, 40 nanogram per flacon.
Hoe werkt Botox?
Botox hecht zich na injectie heel specifiek aan de neuromusculaire synaps dwz de plaats van prikkeloverdracht tussen zenuwvezeltjes en de spier of tussen zenuwuiteinden en de zweetklieren in de huid. Het toxine past precies op receptoren bij deze synapsspleet. Na enkele uren ontstaat een blokkade van de afgifte van neurotransmitters. Omdat er geen signalen meer naar de spier gaan ontstaat een verlamming of een verslapping. Dit effect is maximaal na enkele dagen en houdt 2-3 maanden aan. Het botuline dat zich niet aan de zenuw hecht wordt binnen 24 uur afgebroken en verdwijnt uit het lichaam. Mogelijk komen er minuscule hoeveelheden in de bloedbaan, maar bijwerkingen verder op in het lichaam komen nauwelijks of niet voor. Het is een zeer lokale behandeling. De mate van verslapping kan met Blokkade door botox van de synapsde dosering bepaald worden. hoe meer botox wordt toegediend hoe sterker het effect en hoe slapper de spier wordt. Wel is er een maximale veilige dosis (ongeveer 600 eenheden) die niet overschreden mag worden, zodat niet een onbeperkt aantal spieren behandeld kan worden. Het is wel aannemelijk dat hogere dosis nog veilig zijn, echter dit moet nog worden uitgezocht. Na 2-3 maanden herstelt de functie van de zenuw omdat er nieuwe takjes uitgroeien naar de spier, die weer normaal functioneren.
Voor welke indicaties kan Botox® gebruikt worden?
Botox wordt gebruikt bij aandoeningen met verhoogde spierspanning. Meestal gaat het hier om onwillekeurige spieractiviteit. Het betreft:spasticiteit na een beroerte, hersenbloeding, of ruggemergsbeschadigingen door Multipele Sclerose of trauma. Ook bij sommige gevallen van aangeboren spasticiteit (cerebral palsy,diplegia spastica), kan botuline goed helpen. De behandeling van aandoeningen met onwillekeurige beweging of spasmen of stand van een arm of been (DYSTONIE) is door Botox revolutionair verbeterd. Voorbeelden zijn:
* schrijfkramp
* torticollis (scheefstand van het hoofd)
* hemifacialisspasme (trekkingen in een helft van het gelaat)
* blepharospasme (dichtknijpen en knipperen van de ogen)
In 80-90% van de gevallen verbeteren bovengenoemde aandoeningen door botuline injecties in de meest aangedane spieren. Voorheen was dystonie nauwelijks te behandelen, er zijn geringe effecten van medicamenten, die overigens veel bijwerkingen hebben. Een veelbelovende toepassing is de behandeling van hyperhidrosis, te veel of overmatig extreem zweten, die vooral aan de handen of oksels voorkomt. Voor deze patienten is dit de makkelijkste en beste behandeling waarbij zeer goede effecten kunnen worden bereikt met injecties in de huid.
Nieuwe toepassingen zijn er op cosmetisch gebied. Door Botox injecties verdwijnen rimpels op het voorhoofd of in het gelaat ! In Nederland en de VS worden rimpels opvrij grote schaal behandeld in prive-klinieken door plastisch chirurgen. Deze behandeling moet door de patient zelf worden betaald.
Experimenteel wordt botox ook gebruikt bij pijn syndromen van de nek en de rug. Door het opheffen van lokale spierspanning kan een gunstig effect ontstaan. In de VS is uit een studie gebleken dat injecties in het voor hoofde met botox een gunstig effect hebben op migraine en misschien ook anderre vormen van chronische hoofdpijn.Het zou kunnen zijn dat botox ook werkt bij sommige gevallen van whiplash. Er lopen wetenschappelijke studies naar de effecten van Botox bij chronische hoofdpijn en nekpijn.
Techniek van toedienen van botuline injecties
Voor behandeling van spasticiteit of dystonie wordt botox in een aantal spieren geïnjecteerd. Dit betreft een injectie met een dunne naald, waarna de botox opgelost in water wordt geïnjecteerd. Voor een goed effect moet de Botox zoveel mogelijk over de spieren worden verdeeld. Dit betekent soms per spier meerdere injecties. In de praktijk zijn per behandeling 3-5 prikken nodig. Dit is slechts licht pijnlijk. De behandeling duurt 10-15 minuten en gebeurt poliklinisch. Soms wordt tijdens de behandeling de spieractiviteit gemeten via de naald die is aangesloten op een electromyografie toestel. Zo kan de arts de juiste spier vinden en gebieden op zoeken met veel extra activiteit.
Bij de therapie voor hyperidrose wordt eerst de huid gedeeltelijk verdoofd. In de oksels gaat dit via een verdovende creme (EMLA) die 1 1/2 uur moet inwerken. Behandeling van de oksels is echter ook heel goed mogelijk zonder verdoving. De huid van de hand is moeilijker met creme te verdoven. Hier wordt een lokale verdoving via injecties bij de pols bewerkstelligd. Bij kinderen wordt de ingrijp wel via een lichte en korte narcose gedaan. Ook na deze behandeling kan de patient weer direct naar huis.
Wordt Botox vergoed?
Botox is in Nederland geregistreerd als medicijn en valt onder GVS. Bij behandeling in het ziekenhuis of op de polikliniek wordt de behandeling uit het ziekenhuis budget betaald. De kosten van botuline zijn hoog. In de regel worden botuline behandelingen vooral gegeven in de grote algemene ziekenhuizen of academische ziekenhuizen.
