MS vereniging, MS centrum VUmc en MS Centrum ErasMS ontraden behandeling CCSVI

Sinds enige worden wij met regelmaat benaderd meer aandacht te besteden aan de behandeling van CCSVI (chronische cerebrospinale veneuze insufficientie) bij MS-patienten. De term is afkomstig van Dr. Paulo Zamboni van de Universiteit van Ferrara in Italie, een Italiaanse arts wiens vrouw MS heeft en die hij graag heeft willen helpen met haar ziekte.

Media-berichten van de laatste tijd over een mogelijke doorbraak bij de behandeling van multiple sclerose (MS) roepen vele vragen op bij MS-patienten. Na bestudering van het onderzoek dat tot nu toe gepubliceerd is, heeft het VUmc MS Centrum Amsterdam, MS Vereniging Nederland en MS Centrum ErasMS het volgende standpunt: er is nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor uitspraken van Italiaanse onderzoekers die suggereren dat MS het gevolg is van veneuze insufficientie. Het MS centrum raadt patienten derhalve af zich nu te laten behandelen met de dilatatie-methode uit het onderzoek.

Volgens deze bloedvatspecialist wordt MS veroorzaakt door een stoornis in de bloedafvoer vanuit de hersenen en het ruggenmerg. Een dergelijke slechtere afvoer werd door hem vaker gezien bij mensen met MS. Heel snel trok hij de conclusie dat dus ook het opheffen van de vernauwingen in de aderen die zorgen voor de afvoer, patienten met MS beter zou maken. De procedure hiervoor geschiedt met technieken vanuit de binnenkant van het bloedvat (met een stent of met een ballonnetje).

Een verband vinden is niet hetzelfde als de oorzaak vinden
Belangrijk is te beseffen dat het vinden van iets afwijkends bij een bepaalde groep patienten niet betekent dat het ook de oorzaak is van hun ziekte. Oftewel een verband vinden met een ziekte is niet hetzelfde als de oorzaak vinden. Er is een verschil tussen associatie en causaliteit. Bij MS is al heel veel onderzocht dat afwijkend bleek van gezonde mensen. Echter vaak kan het dan ook gaan om een gevolg van de aandoening, meer dan om de oorzaak.

Geen advies om u op CCVSI te laten onderzoeken, want:

1. zoals hierboven beschreven is verband niet hetzelfde als oorzaak.
2. het verband is echt nog niet robuust bewezen.
3. er zijn tal van redenen waarom de veneuze afvoer veranderd is, puur als gevolg van MS. Zo is het al meer dan honderd jaar bekend dat de ontstekingshaarden bij MS rond de veneuze bloedvaten zitten.
4. MS is een complexe ziekte. Er is niet 1 oorzaak. Dus het is onwaarschijnlijk dat de ziekte is op te lossen door een simpele ingreep. Dat ligt anders bij de huidige medicamenteuze therapieen, die veelal ingrijpen op meerdere delen in de complexe ziekte.
5. ook al is de belemmerde bloedafvoer een deel van de oorzaak van MS, er is nog geen bewijs dat de huidige door Dr Zamboni voorgestelde therapie afdoende oplossing biedt. Ook zijn er gevaarlijke complicaties mogelijk. Tot slot hierover, blijkt bij ongeveer de helft de afvoer ook na behandeling weer belemmerd.
6. overigens blijkt ook uit de eigen serie patienten van Dr Zamboni niet veel neurologisch herstel.

De Italiaanse onderzoeker Paolo Zamboni (Universiteit van Ferrara) heeft in een studie gevonden dat driekwart van de mensen met MS CCSVI heeft. Mensen met dit syndroom hebben een slechte afvoer van bloed de hersenen uit. In een recente studie van Zamboni suggereert hij dat mensen met MS die behandeld zijn aan hun venen een beter ziekteverloop laten zien. In dit onderzoek is echter geen controlegroep opgenomen, zodat het moeilijk is de resultaten te interpreteren.

Wat zou de experimentele therapie van Dr Zamboni voor kwaad kunnen doen?
Ten eerste is het een ingrijpende procedure, waarbij men de bloedvaten van binnen uit benadert. Een dergelijk onderzoek dient medisch ethisch gesproken alleen te worden gedaan als het nut 100% bewezen is. Dat is totaal nog niet het geval. Onderzoek naar behandeling bij MS duurt in het algemeen 2 tot 3 jaar op zijn minst, van begin tot eindconclusie. En gedegen fase III gerandomiseerd onderzoek zal nog van start moeten gaan in de USA.

Bekend is dat er inmiddels 1 persoon is overleden aan Dr Zamboni’s procedure. Bij een andere patient raakte de stent los en werd met het bloed mee gevoerd naar de rechterhartkamer. Hierna was acute open hart chirugie nodig om de patient te redden. Verder bestaat er gerede kans op ernstige infecties in de bloedbaan, het scheuren van een bloedvat, en het risico op bloedingen bij het gebruik van aspirine of andere bloedverdunners.

Het VUmc MS Centrum Amsterdam is gestart een onderzoek naar de relatie tussen MS en chronische cerebrospinale veneuze insufficientie (CCSVI). Als hèt MS-kenniscentrum van Nederland zien wij het als onze taak om mogelijke doorbraken bij MS goed wetenschappelijk te onderzoeken. Daarnaast heeft het VUmc MS Centrum Amsterdam wereldfaam als het gaat om onderzoek met allerlei nieuwe beeldvormende methoden. Bij het nieuwe onderzoek zal met een zogenaamde MRI-venografie gekeken worden naar de venen van mensen met MS en van controlepersonen. De venen zijn de bloedvaten die het bloed uit de hersenen afvoeren. Het onderzoek zal zonder twijfel belangrijke inzichten geven in het al dan niet aanwezig zijn van veneuze afwijkingen. Het streven is om de eerste resultaten binnen enkele maanden te kunnen presenteren. Stichting MS Research is momenteel met de onderzoekers in beraad over de mogelijkheden met betrekking tot financiering van dit onderzoek.

MS centrum ErasMS doet geen onderzoek naar CCSVI. Waarom niet?
Omdat het devies geldt schoenmaker blijf bij je leest. In dit geval betekent dit: we zijn in Rotterdam sterk in de biologie van MS, op het vlak van immunologie, virologie en genen. Maar niet op het vlak van in beeld brengen van de bloedafvoer. Er zijn echt al heel veel goede groepen actief om het idee van Zamboni verder te onderzoeken! Het is niet in het belang van patienten als de hele wereld nu zijn activiteiten gaat inzetten voor hetzelfde onderwerp. We moeten niet vergeten dat er ook veel andere interessante “leads” zijn, en niet te vergeten andere therapieen die ook door ontwikkeld dienen te worden.

Bovendien zijn we in Rotterdam sterk van mening dat er geen aparte 1-duidige oorzaak van MS is. En tot nog toe blijkt in de geneeskunde dat hoe spectaculair een nieuwe therapie ook mag zijn, het bijna nooit effectief is in alle 100% van de patienten.

Voorts zij benadrukt dat een bevinding van iets afwijkends niet meteen moet leiden tot behandeling. Daar dienen eerst nette, goed georganiseerde, gerandomiseerde trials voor te worden gedaan. En hierin dienen ook eventuele schadelijke bij-effecten te worden gewogen. MS is in het algemeen een langzame chronische aandoening. Dat brengt helaas met zich mee dat om een effect te bewijzen, er tijd en geduld nodig is. Dat is frustrerend voor iedereen, maar voortijdig handelen, zal leiden tot therapieen die eeuwig onbewezen blijven, en de eventuele bijwerkingen of zelfs gevaren zullen langdurig en onvoldoende bekend zijn.

MS betreft een complexe aandoening, waarbij een samenspel van factoren leidt tot de ziekte. Kandidaat factoren zijn genen zoals HLA-DR2, in samenspel met vitamine D, te weinig zonlicht, het op latere leeftijd oplopen van een EBV infectie, roken of meeroken. Ook hier geldt dat men niet kan verwachten dat juist veel in de zon zitten, of stoppen met roken, bij een MS patient de bestaande ziekte ineens weghaalt.

Nieuwe resultaten onderzoek komende tijd
Het is mogelijk dat de komende tijd meerdere onderzoeken inderdaad aantonen dat er iets aan de hand is met de bloedafvoer uit het centraal zenuwstelsel bij mensen met MS.

Dr. Frequin van het St. Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein doet momenteel onderzoek naar CCSVI, waarbij 50 MS-patienten en 50 controlepersonen onderzocht worden met Duplex/Doppler en TCD, volgens het protocol van Zamboni. In de tweede helft van dit jaar zullen naar alle waarschijnlijkheid de eerste resultaten bekend worden gemaakt.

• 2010-07-02: St. Antonius onderzoekt verband tussen CCSVI en MS (persbericht)
• 2010-07-05: Financiele steun voor CCSVI-onderzoek St. Antoniusziekenhuis Nieuwegein (persbericht)

Zie ook berichten op het forum over het onderzoek in Nieuwegein

Als dat het geval zou zijn, dan nog blijft het advies van het Erasmus MC u NIET TE LATEN BEHANDELEN. Betrouwbaar onderzoek naar het nut en de gevaren van behandeling is nu wereldwijd in gang gezet in daarvoor goed uitgeruste MS centra. De traagheid in resultaten ligt echt niet zomaar aan gebrek aan inzet van onderzoekers. Goed klinisch MS onderzoek heeft nu eenmaal tijd nodig. Gedegen behandeltrials waarbij de patient centraal staat duren altijd jaren, omdat de ziekte in het algemeen voortschrijdt in jaren, en zelden in dagen. Dat beroep op het geduld is extreem frustrerend voor patienten en hun omgeving en dat mag wel eens gezegd worden.

Chronic Cerebrospinal Venous Insufficiency and Multiple Sclerosis

Omar Khan, MD, Massimo Filippi, MD , Mark S. Freedman, MD, Frederik Barkhof, MD, PhD, Paula Dore-Duffy, PhD, Hans Lassmann, MD, Bruce Trapp, PhD, Amit Bar-Or, MD, Imad Zak, MD, Marilyn J. Siegel, MD, and Robert Lisak, MD

A chronic state of impaired venous drainage from the central nervous system, termed chronic cerebrospinal venous insufficiency (CCSVI), is claimed to be a pathologic phenomenon exclusively seen in multiple sclerosis (MS). This has invigorated the causal debate of MS and generated immense interest in the patient and scientific communities. A potential shift in the treatment paradigm of MS involving endovascular balloon angioplasty or venous stent placement has been proposed as well as conducted in small patient series. In some cases, it may have resulted in serious injury. In this Point of View, we discuss the recent investigations that led to the description of CCSVI as well as the conceptual and technical shortcomings that challenge the potential relationship of this phenomenon

to MS. The need for conducting carefully designed and rigorously controlled studies to investigate CCVSI has been recognized by the scientific bodies engaged in MS research. Several scientific endeavors examining the presence of CCSVI in MS are being undertaken. At present, invasive and potentially dangerous endovascular procedures as therapy for patients with MS should be discouraged until such studies have been completed, analyzed, and debated in the scientific arena.

ANN NEUROL 2010;67:286–290

Bronnen: VUmc MS Centrum Amsterdam, MS Vereniging Nederland St. Antonius Ziekenhuis en MS Centrum ErasMS

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

https://www.medicalfacts.nl

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.