Ivo Broeders: Minimaal invasieve chirurgie en robotica: een nieuwe generatie instrumenten in het tijdperk van screening en vroegdetectie
Array
Ivo Broeders is chirurg en hoogleraar robotica en minimaal invasieve interventies. In 2000 was Broeders de persoon die in Nederland de robottechnologie in de operatiekamer introduceerde. Broeders geeft zijn toekomstvisie op nieuwe minimaal invasieve chirurgische technieken.
De Universiteit Twente ontwikkelt een nieuwe generatie operatierobot. Ivo Broeders, een van de projectleiders, verwacht een doorbraak in de minimaal invasieve chirurgie. “De UT zet groot in op de Operatiekamer van de Toekomst”. “Ons TeleFLEX-project brengt vier faculteiten samen. Technische Geneeskunde is hierbij een belangrijke speler. Waar deze – voor Nederland unieke – studierichting voor staat, laat dit voorbeeld mooi zien. Je moet namelijk de patient in de gezondheidszorg begrijpen en van daaruit naar technologie kijken, om vervolgens te bepalen welke technologie bij de optimalisatie van diagnostiek en therapie behulpzaam kan zijn. De werelden van medische techniek en zorg bij elkaar brengen, zodat we nieuwe technologie kunnen ontwerpen en ontwikkelen – dat is mijn centrale rol in dit project. En dat wordt ook de rol van onze studenten die op zo’n basis de gezondheidszorg instappen.”
Met een robot opereren deed hij als eerste chirurg in Nederland. Nu, tien jaar later, helpt hij er een ontwikkelen. Ivo Broeders werkt als gastro-intestinaal chirurg aan het Meander Medisch Centrum in Amersfoort en is sinds 2007 hoogleraar robotica en minimaal invasieve interventies aan de Universiteit Twente. Op zijn werkkamer aan de universiteit schetst hij de contouren van het robotproject TeleFLEX. En hoe de UT hiermee inspeelt op een veelbelovende medische techniek: minimaal invasieve chirurgie.
“Al een decennium of twee experimenteert is mijn beroepsgroep bezig met kijkoperaties. Sinds een paar jaar zijn die een volgende fase ingegaan. Op dit moment werken we aan een techniek met slechts een kleine toegang bij de navel in plaats van drie of vier gaatjes in het lichaam (single incision surgery). Maar op termijn willen we een lichaamsholte bereiken via natuurlijke lichaamsopeningen (natural orifice surgery, ofwel NOTES).”
“Zó weinig letsel, dat maakt de nieuwe kijkoperaties buitengewoon aantrekkelijk. Voor de patient. Want als chirurg moet je er met de huidige techniek niet aan denken dat ze tot standaardpraktijk worden voor galblaas- of liesbreukoperaties. Dat zijn routine-ingrepen die we uitvoeren bij tienduizenden per jaar. Terwijl nu juist bij single incision surgery en NOTES je houding aan de operatietafel heel ongemakkelijk is. Met in je loopbaan zo’n 35 jaar te gaan zou dat een al te zware belasting vormen voor rug en nek.”
“Ook daarvoor ontwikkelen we onze operatierobot. Hij krijgt drie onderdelen. Vooraan de cockpit, hier zit de chirurg; aan het andere uiteinde de werktuigen om weefsel mee te manipuleren, met daartussen het elektro-mechanische verbindingsstuk; de connector. Wij als UT focussen op het platform: de cockpit en connector. Het wachten was alleen op het instrumentarium. Begin maart is dat aan ons geleverd, door de Duitse firma K. Storz. Die stelt dertig experimentele instrumenten voor NOTES ter beschikking. De UT hoort bij zijn eerste tien die het instrument hebben gekregen. Nu zijn wij aan zet.”
Dankzij robot werkt arts op gevoel en ben je je eigen cameraman
Voor zijn diagnose van aandoeningen in het spijsverteringskanaal gebruikt de arts veelal een flexibele endoscoop. Deze bestuurbare slang, met aan het uiteinde een lichtbron en camera, stelt hem in staat in het lichaam te kijken zonder dat hij hoeft te opereren. Ook simpele ingrepen, zoals de verwijdering van poliepen of het nemen van weefselmonsters, zijn zo mogelijk.
De flexibele endoscoop wordt alleen steeds lastiger te bedienen, doordat hij al meer functies krijgt en met steeds meer instrumenten wordt uitgerust. En hij werkt ook nog eens niet-intuitief: om hem te besturen moet de chirurg aan twee wielen draaien. “Maar met behulp van robotica kunnen we de bediening wél intuïtief maken”. Hij is aan de UT via control engineering bij het robotproject TeleFLEX betrokken .
“Een veelbelovende techniek is telemanipulatie” zegt Broeders. “De arts bestuurt hierbij een soort joystick, die zelf weer de endoscoop aanstuurt. Als wij nu zorgen voor een optimale koppeling tussen joystick en endoscoop, kan de arts sneller en nauwkeuriger werken. En door middel van force-feedback kan die ook vóelen wat er gebeurt: de joystick zal immers tegenkracht geven als de endoscoop in het lichaam ergens tegenaan stoot.”
“Nog een stap verder is: de joystickbediening samen met een HD-monitor integreren in één cockpit. Dan ziet de arts op z’n monitor zijn medische instrumenten net zo bewegen als zijn handen. Alsof hij bij de patient in het lichaam zit.”
“Het mooie aan ons platform is dat het een complexe, computergestuurde manipulatie van het instrumentarium mogelijk maakt, en op een ergonomisch acceptabele manier omdat de cockpit op afstand is geplaatst. Daar komt nog eens bij dat de chirurg tijdens de operatie hightech diagnostiek kan verrichten. Denk aan endomicroscopie, aan een echokop die dwars door een lichaamswand heenkijkt, en niet te vergeten: licht- en kleuringstechnieken om gezond en ziek weefsel van elkaar te onderscheiden. Kortom, de werkomgeving is perfect, chirurgisch én diagnostisch.”
Teleflex
“Toepassingen voor deze NOTES en single incision robot? Voorlopig zal het wel blijven bij kleinere ingrepen. Niet zozeer in lichaamsholten als wel in het inwendige van organen: in de maag, in de dikke darm, maar dus niet: in de buikholte. Het gaat dan vooral om de verwijdering van poliepen en slijmvlies met premaligne kenmerken. Door de introductie van screeningsprogramma’s zullen we immers steeds meer kwaadaardige aandoeningen van het maag-darmkanaal al vroeg op het spoor komen. De behandeling kan dan bestaan uit een beperkte resectie, in plaats van een grote operatie. Hier ligt dé grote markt voor deze technologie, is onze inschatting.”
Bron: UT
