Radiotherapie op maat
Array
Onderzoekers van Maastro Clinic en van de afdeling Klinische Genetica van het Maastricht UMC+ zijn erin geslaagd een moleculair rekenmodel te ontwikkelen dat bepaalt in welke mate longkankerpatienten bijwerkingen zullen krijgen van radiotherapie. Deze ontdekking is belangrijk voor het optimaliseren van de stralingsdosis waarmee kankerpatienten worden behandeld.
Momenteel is het nog zo dat alle patienten een lage, veilige stralingsdosis krijgen. Dat heeft te maken met potentiele bijwerkingen van de radiotherapie. Bij 10 procent van de patienten treden namelijk ernstige bijwerkingen op. Dit heeft geleid tot de huidige praktijk om te starten met een lage, veilige stralingsdosis, wat als consequentie heeft dat de meerderheid van de patienten niet de meest effectieve anti-tumorale dosis krijgt. Het is dus van het grootste belang de patienten met de grootste kans op bijwerkingen vooraf te identificeren, zodat per patient de optimale (maximale) stralingsdosis kan worden gegeven. De huidige beschikbare tests zijn hiervoor onvoldoende betrouwbaar.
Onderzoekers van de afdeling Klinische Genetica van het Maastricht UMC+ en van Maastro Clinic hebben onderzocht in hoeverre verschillen in het DNA-materiaal van de mitochondrien, de energiecentrales van de cel, een rol spelen bij de bijwerkingen van radiotherapie. Het DNA-materiaal van de mitochondrien kan eenvoudig worden geïsoleerd uit bloed of speeksel. In een eerste studie is bij 170 patienten met longkanker een verband aangetoond tussen min of meer schadelijke genetische varianten en de stralingsgevoeligheid. Om het cumulatieve effect van deze varianten te bepalen zijn specifieke rekenmodellen ontwikkeld, en deze blijken een hoge voorspellende waarde te hebben. Dat betekent in de praktijk dat aan de hand van het DNA van de mitochondrien de optimale stralingsdosis per patient kan worden berekend. Dat mag met recht behandeling op maat heten.
Het berekenen van de optimale stralingsdosis kan ook nuttig zijn bij het selecteren van patienten voor protonentherapie. Maastricht is een van de kandidaten die in de race zijn om die protonentherapie in Nederland in een speciaal centrum te gaan aanbieden (zie ook www.protonenmaastricht.info). Hoewel er weinig grootschalige vergelijkende studies bestaan, is er veel experimenteel bewijs dat protonen voor betere resultaten zorgen bij de behandeling van bepaalde soorten kanker.
Het onderzoek naar het bepalen van de optimale stralingsdosis heeft een kwart miljoen euro subsidie gekregen van het Netherlands Genomic Initiative (NGI), met als doel deze vinding te valideren in een grotere patientenpopulatie en te valoriseren. Of dat laatste zal gebeuren in de vorm van een dienst of als een kant-en-klaar product is nog niet duidelijk. Momenteel wordt er gewerkt aan de oprichting van een spin-off-bedrijf om ervoor te zorgen dat de vinding beschikbaar komt. NGI heeft de oprichting van een bedrijf als voorwaarde gesteld voor het verkrijgen van de subsidie.
bron: Maastricht UMC +
