Dr. Frank over Stevia

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding 25 januari 2013 - 12:53
Array

Stevia Rebaudiana Bertoni
Steviol glycosiden zijn de zoete smaakstoffen uit de subtropische plant Stevia Rebaudiana Bertoni en zijn onlangs goedgekeurd als smaakstoffen. Omdat Stevia glycosiden van plantaardige afkomst zijn en tweehonderd keer zo zoet zijn als tafelsuiker (sucrose) voldoet Stevia aan de wens van consumenten om kunstmatige zoetstoffen zoals aspartaam (een synthetisch dipeptide) te vervangen door honderd procent natuurlijke producten. Dat plantaardige stoffen zeer giftig kunnen zijn, is voor veel consumenten geen argument. De Europese voedselwaakhond (EFSA) heeft er overigens bijna twintig jaar voor nodig had om Stevia het ‘GRAS’ predikaat te geven(2). GRAS staat voor Generally Recarderd As Safe (algemeen beschouwd als veilig)(3).
De Steviaplant groeit in het subtropische Zuid-Amerika en wordt ook de honingplant genoemd. Ik heb een zakje met minuscule Steviazaadjes gezaaid. Slechts één zaadje groeide uit tot een miniplantje. De blaadjes zijn iets gekarteld, zoals op de foto van het zakje met zaden, ik denk dat het dus wel een echte Stevia is. De smaaktest moet nog volgen.

steviaDiabetes
Stevia bevat geen calorieën en is toch tweehonderd maal zo zoet als tafelsuiker. Dat kan van belang zijn, want de laatste decennia is het gebruik van suikerhoudende frisdranken enorm gestegen en dat wordt in verband gebracht met de snelle toename van het aantal mensen met overgewicht, metabool syndroom(5) en diabetes(6). Frisdranken met zoetstoffen zonder calorieën zouden kunnen helpen om deze aandoeningen te bestrijden.

Beloningssysteem
Maar er zijn ook onderzoekers die menen dat zoetstoffen minder effectief het beloningssysteem van de hersenen stimuleren dan sucrose, waardoor er meer wordt geconsumeerd. Daardoor zou het gebruik van zoetstoffen juist leiden tot overconsumptie en meer gewichtsgerelateerde aandoeningen(7,8). De voedingsmiddelenindustrie wacht niet op de uitkomsten van deze wetenschappelijke discussie en bedient de consument op haar wenken: de eerste frisdranken met Stevia als zoetstof zijn al op de markt.

Onderzoek
Het effect van Stevia op verzadiging- en hongergevoelens is onderzocht en werd vergeleken met dat van de kunstmatige zoetstof aspartaam en gewone tafelsuiker(9). Het aloude aspartaam is een verbinding tussen de twee aminozuren asparaginezuur en L-fenylalanine en is 150-200 keer zo zoet als suiker. Alle deelnemers kregen tussendoortjes (een zogenaamde preload) die met daarin Stevia (290 kcal), aspartaam (290 kcal) of gewone tafelsuiker (490 kcal).

Resultaten
Omdat Stevia of aspartaam geen calorieën bevatten en tafelsuiker uiteraard wel, kregen de Stevia- en aspartaamgebruikers minder calorieën tijdens deze preload. Zij bleken met Stevia en aspartaam echter net zo goed verzadigd te zijn als na het gebruik van tafelsuiker, want de energie-inname na de preload was voor alle groepen gelijk. Gedurende de dag werd tweehonderd kcal meer geconsumeerd door de sucrosegebruikers. Een opmerkelijk resultaat was dat de gebruikers van Stevia in dit onderzoek lagere suiker- en insulinespiegels hadden dan de andere groepen. Dat zijn hoopvolle resultaten, maar er is nog onvoldoende wetenschappelijk onderzoek gedaan om te bewijzen of Stevia echt gezonder is dan andere zoetstoffen.

Chemisch bereid
De consument zal echt niet wachten op meer en relevanter onderzoek, want het verkoopargument ‘honderd procent plantaardig en puur natuur’ blijkt commercieel aan te slaan. Stevia puur natuur? Het zuiveren en bewerken van Stevia gebeurt middels methanol en ethanolextracties, daarom is het predicaat ‘honderd procent puur chemisch bereid’ ook op zijn plaats(10).

Bittere nasmaak
Die bittere nasmaak blijkt een probleem te zijn voor de voedingsmiddelenindustrie, vandaar dat er producten komen met een combinatie van verschillende zoetstoffen. Het voordeel daarvan is dat een menging de zoete smaak zou versterken en een mindere bittere nasmaak(1). De prijzen van de geteste producten ontlopen elkaar niet veel. Stevia is 200 keer zoeter dan suiker en ongeveer 200 keer duurder, dus dat lijkt op het eerste gezicht acceptabel.

Dr. Frank van Berkum is vóór het beperken van suikers en zoetstoffen.

Referenties

  1. Bouckley, B., Tast profile and cost could threaten stevia success story analyst, Beverage daily.com, 5 december 2011,
  2. EFSA evaluates the safety of steviol glycosides , European Food Safety Authority, 14 april 2010,
  4. Malik, V.S., Schulze, M.B., Hu, F.B., Intake of sugar-sweetened beverages and weight gain: a systematic review, Am J Clin Nutr August 2006 vol. 84 no. 2 274-288
  5. Malik, V.S. SCD, Popkin, B.M. PHD, Bray, G.A. MD, Després, J.P. PHD, Willet, W.C., MD, DRPH and Hu, F.B. PHD, Sugar-Sweetened Beverages and Risk of Metabolic Syndrome and Type 2 Diabetes, a meta-analysis, Published online 2010 August 6. doi:  10.2337/dc10-1079,
  6. Nettleton, J.A, Lutsey, P.L, Wang Y., Lima J.A., Michos E.D., Jacobs D.R. Jr. Diet soda intake and risk of incident metabolic syndrome and type 2 diabetes in the Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis (MESA), Diabetes Care. 2009 Apr;32(4):688-94. Epub 2009 Jan 16.
  7. Bellisle F., Altenburg de Assis M.A., Fieux B., Preziosi P., Galan P., Guy-Grand B., Hercberg, S., Use of ‘light’ foods and drinks in French adults: biological, anthropometric and nutritional correlates, J Hum Nutr Diet. 2001 Jun;14(3):191-206.
  8. Richard D., Mattes, R.D., Popkin, B.M., Nonnutritive sweetener consumption in humans: effects on appetite and food intake and their putative mechanisms, First published December 3, 2008, doi: 10.3945/ajcn.2008.26792 Am J Clin Nutr January 2009 vol. 89 no. 1 1-14
  9. Stephen D. Anton, Ph.D., Corby K. Martin, Ph.D., Hongmei Han, M.S., Sandra Coulon, B.A., William T. Cefalu, M.D., Paula Geiselman, Ph.D., and Donald A. Williamson, Ph.D. Effects of stevia, aspartame, and sucrose on food intake, satiety, and postprandial glucose and insulin levels,  Published online 2010 March 18. doi: 10.1016/j.appet.2010.03.009,
  10. Addy, R., Europe debates stevia’s ‘natural’ claims, Food navigator.com, 29 mei 2012

Dit artikel verscheen eerder al op artsennet

Redactie Medicalfacts/ Janine Budding

Ik heb mij gespecialiseerd in interactief nieuws voor zorgverleners, zodat zorgverleners elke dag weer op de hoogte zijn van het nieuws wat voor hen relevant kan zijn. Zowel lekennieuws als nieuws specifiek voor zorgverleners en voorschrijvers. Social Media, Womens Health, Patient advocacy, patient empowerment, personalized medicine & Zorg 2.0 en het sociaal domein zijn voor mij speerpunten om extra aandacht aan te besteden.

Ik studeerde fysiotherapie en Health Care bedrijfskunde. Daarnaast ben ik geregistreerd Onafhankelijk cliëntondersteuner en mantelzorgmakelaar. Ik heb veel ervaring in diverse functies in de zorg, het sociaal domein en medische-, farmaceutische industrie, nationaal en internationaal. En heb brede medische kennis van de meeste specialismen in de zorg. En van de zorgwetten waaruit de zorg wordt geregeld en gefinancierd. Ik ga jaarlijks naar de meeste toonaangevende medisch congressen in Europa en Amerika om mijn kennis up-to-date te houden en bij te blijven op de laatste ontwikkelingen en innovaties. Momenteel ben doe ik een Master toegepaste psychologie.

De berichten van mij op deze weblog vormen geen afspiegeling van strategie, beleid of richting van een werkgever noch zijn het werkzaamheden van of voor een opdrachtgever of werkgever.

Recente artikelen