Innovatieve rioolwaterzuiveringsinstallatie Zwolse Isala Klinieken weer opgestart
ArrayWaterschap Groot Salland houdt aandacht voor medicijnresten in afvalwater
Het Algemeen bestuur van Waterschap Groot Salland besluit donderdag 27 juni a.s. over deelname aan het Europese project noPILLS. In dit project wordt geprobeerd te voorkomen dat medicijnresten in afvalwater terecht komen. Ook is het mogelijk om verwijdering van medicijnresten uit afvalwater in Zwolle weer op te starten. Europa financiert deze projectactiviteiten deels door een Interreg IV-B subsidie.
noPILLS is het vervolg op het Pills-project. PILLS is de afkorting van ‘Pharmaceutical Inputs and eLimination from Local Sources’ . Tijdens het PILLS-project werd in verschillende Europese landen aangetoond dat met innovatieve technieken medicijnresten uit afvalwater kunnen worden gehaald. In Zwolle werd een zuiveringsinstallatie gebouwd voor het afvalwater van de Isala-klinieken.
Een ander onderzoekresultaat van het in september 2012 afgesloten PILLS-project is dat de kosten om dit soort zuiveringsinstallaties te laten functioneren hoog zijn. In het voorbeeld van de Zwolse installatie, ongeveer €130.000 per jaar. Dit komt o.a. door stringente vergunningseisen en door de relatief hoge energiekosten.
Het vervolg
Tegelijkertijd is het inzicht ontstaan dat het beter is te voorkomen dat medicijnresten in afvalwater terecht komen dan veel kosten te maken om deze eruit te verwijderen. Hiermee komen de activiteiten van het vervolgproject noPILLS in beeld:
1) een bewustwordingscampagne in samenwerking met een ziekenhuis;
2) een bewustwordingscampagne in een klein stroomgebied.
3) een onderzoek naar juridische aspecten van de lozing van gereinigd afvalwater uit decentrale zuiveringsinstallaties op oppervlaktewater en
4) een optimalisatieonderzoek van de Zwolse installatie.
Achtergrondinformatie over PILLS
Onze rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn er niet op toegerust medicijnresten uit het afvalwater te kunnen halen. In Zwolle bouwde het Waterschap Groot Salland dan ook een speciale zuiveringsinstallatie voor het afvalwater van de Isala-klinieken. Gemeente Zwolle, provincie Overijssel, waterbedrijf Vitens en de Isala klinieken hebben financieel geparticipeerd in dit project. Het verwijderen van medicijnresten blijkt mogelijk. Ook werd met de Zwolse installatie onderzoek gedaan, evenals in de andere deelnemende landen. Duidelijk werd dat het afvalwater van Europese ziekenhuizen veelal dezelfde werkzame stoffen bevat. De concentraties van farmaceutische stoffen variëren echter van regio tot regio en soms ook van ziekenhuis tot ziekenhuis. Er zijn circa 50 (werkzame) stoffen onderzocht: ondermeer analgetica, anesthetica, cytostatica, antibiotica, röntgencontrastmiddelen, anti-epileptica, lipidenverlagers en bètablokkers. Monsters van ruw afvalwater uit ziekenhuizen tonen gemiddeld matige celschadelijke en mutagene werkingen. In andere testen was afvalwater uit ziekenhuizen in vergelijking met stedelijk afvalwater sterker toxisch voor algen en bacteriën. Verder had het afvalwater uit ziekenhuizen een sterkere hormonale werking dan het geteste stedelijke afvalwater.
Het Pills-project toonde ook aan dat de ziekenhuizen een potentiële bron van multiresistente bacteriën zijn. Daarnaast is gebleken dat ziekenhuizen via hun afvalwaterlozingen als “hot spot” voor anti-bioticaresistente bacteriën kunnen worden beschouwd.
Geneesmiddelen in waterkringloop
In Europa zijn naar schatting meer dan 100.000 chemische stoffen in omloop. Daaronder zijn meer dan 3.000 toegelaten werkzame stoffen als geneesmiddelen. Die worden door de patiënt gedeeltelijk weer uitgescheiden. Testen binnen PILLS tonen aan dat 70% van de geconsumeerde medicijncocktails wordt uitgescheiden of afgewassen. Zo komen er sporen van die producten in de waterkringloop terecht.
Niet schadelijk voor mensen
Het gebruik van geneesmiddelen neemt toe. Maar dankzij de enorme vooruitgang in de chemische analysetechnieken kunnen veel farmaceutische residuen in extreem lage concentraties in het water worden vastgesteld. De concentraties van residuen van geneesmiddelen die zijn aangetroffen in het water, zijn zeer laag en volgens de huidige kennis niet schadelijk voor de mens. Het is echter nog niet duidelijk welke gevolgen deze residuen hebben op de waterhabitat, bijvoorbeeld op micro-organismen en hoe één en ander zich in de toekomst zal ontwikkelen.
Niet alleen bij ziekenhuizen
Het verbruik van farmaceutica in huishoudens is veel groter dan het gebleken verbruik in ziekenhuizen. Hierdoor is het duidelijk dat de behandeling van het afvalwater van ziekenhuizen slechts een deel van de oplossing is en dat er ook andere maatregelen nodig zijn, bijvoorbeeld zoals in het project noPILLS wordt onderzocht.
Om te voorkomen dat residuen van geneesmiddelen in de waterkringloop blijven stromen zouden alle belanghebbenden bij de gehele levenscyclus van farmaceutische stoffen bij het onderwerp moeten worden betrokken. Alleen wanneer alle betrokken partijen – van industriële producenten tot menselijke of dierlijke geneesmiddelengebruikers tot bedrijven voor afvalwatermanagement en drinkwaterleveranciers – voorzorgsmaatregelen treffen op hun eigen gebied, kan de belasting op watersystemen effectief worden verminderd.
