Maastrichtse onderzoeker zorgt voor verbetering verhoortechniek politie
Array
Promotieonderzoek UM: kennis van rechercheurs over menselijk geheugen niet toereikend
Uit promotieonderzoek van Alana Krix blijkt dat Nederlandse rechercheurs onvoldoende op de hoogte zijn van mogelijkheden om informatie uit het verhoor van getuigen te halen. Getuigenverklaringen kunnen sterk in kwaliteit toenemen door getuigen meerdere malen te verhoren: een tweede verhoor kan minstens 25% meer correcte informatie opleveren door nieuw opgeroepen herinneringen.
De accuraatheid van nieuwe details uit tweede verhoren wordt door (ervaren) rechercheurs echter gewantrouwd en zwaar onderschat. Krix pleit er daarom voor politie beter op te leiden en verhoortrainingen te herzien. Op 26 februari verdedigt ze haar proefschrift ‘Obtaining information from eyewitnesses: Effects of retrieval support in eyewitness interviews’ aan de Universiteit Maastricht. Het onderzoek is onlangs gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS ONE.
Krix toonde in haar onderzoek aan 84 proefpersonen, bestaande uit Duitse politiestudenten, een film waarin een misdrijf werd begaan. Meteen na het zien ervan moesten de ‘getuigen’ een verklaring afleggen. Een week later werden ze gevraagd hetzelfde te doen. Tegelijkertijd vroeg ze een groep van 81 ervaren Nederlandse rechercheurs een inschatting te maken van de ‘memory performance’ van de getuigen, ofwel de accuraatheid van hun herinneringen.
Uit de resultaten van de proefpersonen bleek dat de totale score op accuraatheid erg hoog was, zowel in de verklaring die meteen werd gegeven (87%), als een week later (86%). Ook was 86% van de reminiscente details (nieuw opgeroepen herinneringen bij tweede verhoor) accuraat.
Verkeerde inschatting
Opvallend genoeg schatten de rechercheurs in het onderzoek de opbrengst van de getuigenverhoren veel lager in dan de werkelijke uitkomsten van de proefpersonen. De rechercheurs verwachtten zelfs dat de mate van accuraatheid sterk zou dalen, namelijk van 46% accuraatheid in verhoor 1 naar 27% accuraatheid in verhoor 2. Daarnaast schatten ze de accuraatheid van reminiscente details op 29% (versus werkelijke score van de proefpersonen van 86%). De gehele inschatting van de rechercheurs heeft een zeer sterk verschil met de werkelijke uitkomst.
Krix: “Het is natuurlijk erg zorgelijk dat politiemensen die de betrouwbaarheid van getuigenverklaringen moeten beoordelen, de verklaringen sterk onderschatten. Dit geldt vooral voor reminiscente details, die haaks staan op het idee dat men juist informatie vergeet naarmate tijd verstrijkt. Rechercheurs geloven daarom dat reminiscentie alleen het gevolg kan zijn van misinformatie van bijvoorbeeld mede-getuigen of berichtgeving in de media.”
Volgens Krix komt dit door een gebrek aan kennis van de rechercheurs over de werking van het menselijk geheugen. “Onder psychologen is al lang bekend dat reminiscente details (die pas later naar boven komen) een natuurlijk fenomeen zijn van het geheugen en parallel optreden aan het vergeten van details. De politie moet daarin ook getraind worden. Trainingen moeten er tevens op gericht zijn om politiemensen met een bredere visie naar prestaties van ooggetuigen te laten kijken, om overgeneralisatie te voorkomen.”
Geheugensteuntjes: Self-Administered Interview
Behalve het meerdere malen verhoren van getuigen, kunnen bepaalde verhoortechnieken ook helpen toegang te krijgen tot de herinnering (retrieval support). Bijvoorbeeld door getuigen in een zogenoemd Self-Administered Interview (SAI) te vragen het incident te visualiseren of ze aan de hand van verschillende vraagstellingen herhaalde kansen te geven het incident zich opnieuw te herinneren.
Krix vergeleek in haar proefschrift getuigenverklaringen die verkregen waren met veel retrieval support (SAI), met verklaringen verkregen met weinig retrieval support (‘Free Recall’). De resultaten tonen dat retrieval support in het SAI de kwantiteit van de herinnering verbetert (meer details oproept) ten opzichte van interviews zonder retrieval support, terwijl de accuraatheid gelijk blijft. Dit geldt ook onder een hoge mate van stress, maar niet als een getuige afgeleid is.
Praktijk
Sinds het begin van haar promotietraject heeft Krix samengewerkt met de Nederlandse en Duitse politie. Dit heeft ertoe geleid dat de Nederlandse versie van het SAI (de Zelfrapportage voor getuigen – ZeG) inmiddels in gebruik is genomen in Nederland en is goedgekeurd door de Expertgroep Algemeen Rechercheren voor landelijk gebruik. In Duitsland werkt Krix samen met de politie in Hessen, waar momenteel een field trial loopt.
