Mantelzorgmakelaar: na 10 jaar overal in Nederland
ArrayNa een geslaagd project en de start van een post hbo-opleiding werd de mantelzorgmakelaar langzaam maar zeker een nieuw fenomeen in Nederland. In 2006 werden de eerste mantelzorgmakelaars gecertificeerd. Tien jaar later kunnen mantelzorgers in heel Nederland voor praktische hulp een beroep doen op deze allround mantelzorgondersteuner.
Mantelzorgmakelaar: een nieuw beroep
In het kader van een Europees project “Dagbesteding” konden burgers aan het eind van de vorige eeuw initiatieven ontwikkelen voor het gemakkelijker combineren van werk en zorgtaken. De meeste voorstellen betroffen het combineren van de zorg voor opgroeiende kinderen met een betaalde baan buitenshuis. Slechts acht voorstellen gingen specifiek over het combineren van werk en mantelzorg. Eén daarvan was de dienstverlening van een, wat toen nog zorgmakelaar heette. Het ging toen nog vooral over het overnemen van tijd- en energieverslindende regeltaken, die alleen onder kantoortijd gedaan kunnen worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan telefoontjes met instanties, met vaak lange wachttijden en eindeloze keuzemenu’s en (het maken van) afspraken met organisaties voor intakegesprekken of andere vormen van overleg. Privézaken regelen tijdens het werk is voor een werknemer altijd lastig, en wordt door de werkgever lang niet altijd geaccepteerd.
Van project naar opleiding
Met een Europese subsidie kon het project “zorgmakelaar” een jaar draaien in Alkmaar: werkende mantelzorgers deden met succes een beroep op de makelaar, die voor hen de kopzorgen van het regelwerk wegnam. In de praktijk bleek dat de inhoudelijke kennis van de “zorgwereld”, met zijn regels, procedures en vaktermen, ook al een hele steun is voor mantelzorgers. Mantelzorgende werknemers konden met minder zorgen over de thuissituatie beter focussen op het werk.
Wegens groot succes werd het project een jaar geprolongeerd en daarna werd de post-hbo-opleiding mantelzorgmakelaar ontwikkeld: hier was een serieuze behoefte aan een specifieke vorm van mantelzorgondersteuning blootgelegd.
Mantelzorgmakelaars van het eerste uur
In 2005 startte de eerste opleiding tot mantelzorgmakelaar aan de Transfergroep Hogeschool Rotterdam. De eenentwintig cursisten betraden een nieuw pad dat evidence based zou leiden tot een betere en effectievere vorm van mantelzorgondersteuning, van met name werkende mantelzorgers.
Van de eerste gecertificeerde mantelzorgmakelaars, die in 2006 de Post HBO-opleiding mantelzorgmakelaar afrondden, werken er nog drie in dienst van een Steunpunt Mantelzorg. Freke Schoemaker is nog steeds, al tien jaar, actief als zelfstandig ondernemer.
Beroepsvereniging
Het beroep van mantelzorgmakelaar is niet beschermd. Dat betekent dat iedereen zich mantelzorgmakelaar kan noemen, ook zonder de speciale opleiding succesvol af te ronden. Om gediplomeerde mantelzorgmakelaars te kunnen onderscheiden is daarom in 2008 de Beroepsvereniging van mantelzorgmakelaars BMZM opgericht. Alleen mantelzorgmakelaars die een (van de inmiddels twee) erkende post-hbo-opleidingen volgen of hebben afgerond kunnen lid worden van deze beroepsvereniging. Er worden niet alleen eisen gesteld aan de startkwalificatie, maar ook aan accreditatie door bijscholing en intervisie. Ook is er een klachtenreglement, maar daarvan is tot op heden nog geen gebruik gemaakt. Inmiddels kent de beroepsvereniging 78 leden waarvan er nu 62 als gecertificeerd mantelzorgmakelaar aan het werk zijn. In heel Nederland kan hierdoor een beroep worden gedaan op een erkende mantelzorgmakelaar in de regio. De gekwalificeerde mantelzorgmakelaars zijn de vinden op de website www.bmzm.nl/leden
Erkenning en vergoeding
Na moeizame eerste jaren, waarin wantrouwend naar deze nieuwe speler werd gekeken, is in het veld de mantelzorgmakelaar nu geaccepteerd als een waardevolle aanvulling op de ondersteuning die bijvoorbeeld Steunpunten Mantelzorg kunnen bieden. Verschillende zorgverzekeraars vergoeden vanuit een aanvullend pakket de inzet van een mantelzorgmakelaar. Ook zijn er gemeenten die, ook naast een Steunpunt Mantelzorg, de diensten van een zelfstandig mantelzorgmakelaar voor hun inwoners vergoeden. Informatie hierover kan een mantelzorger krijgen bij de eigen verzekering, of bij de gemeente.
Omdat de mantelzorgmakelaar geen zorgverlener is kan deze niet worden betaald uit het persoons-gebonden budget (pgb) in wet maatschappelijke ondersteuning ( Wmo) of Zorgverzekeringswet (Zvw). In de Wet langdurige zorg (Wlz) kan de mantelzorgmakelaar eventueel wel uit het verantwoordingsvrije gedeelte van een pgb worden betaald.
In alle andere gevallen zijn de kosten voor de inzet van de mantelzorgmakelaar voor de mantelzorger of de zorgvrager zelf.
Onbekend
Bij zorgverleners is de mantelzorgmakelaar echter vaak nog een grote onbekende. Professionals in de thuiszorg en in instellingen, die ook vaak met mantelzorgers te maken hebben, zijn nog onvoldoende op de hoogte van de praktische ondersteuning die mantelzorgmakelaars kunnen bieden. Ook huisartsen, die vaak wel de overbelasting van een mantelzorger signaleren, weten nog onvoldoende dat mantelzorgmakelaars de belasting van mantelzorgers significant kunnen verminderen. Er is dus voor mantelzorgers èn voor mantelzorgmakelaars nog een wereld te winnen
Bron: Freke Schoemaker & MedicalFacts
