Ouder wordt structureel gesprekspartner van arts en verpleegkundige
ArrayProef HvA-AMC ‘Ouders bij de Visite’ krijgt vervolg in andere ziekenhuizen
Het Emma Kinderziekenhuis (AMC) breekt met een traditie door ouders structureel te laten meepraten over de zorg voor hun kind, tijdens de gezamenlijke visite van arts en verpleegkundige. Bas van Oort, docent-onderzoeker Verpleegkunde bij de Hogeschool van Amsterdam, rondt binnenkort het onderzoek af naar deze nieuwe aanpak. De bevindingen zijn positief, en andere ziekenhuizen gaan er ook mee werken. “Voor ouders is het alsof er een black box opengaat.”
Ouders zijn niet langer toeschouwer wanneer hun kind in het ziekenhuis ligt, maar worden actief bij het medisch beleid betrokken. Dat is de insteek van het project Ouders bij de Visite, waarmee het Emma Kinderziekenhuis het afgelopen jaar uitgebreid ervaring heeft opgedaan. “Het is heel basaal wat we gedaan hebben, maar daarom juist zo effectief. De ouder kent het kind uiteindelijk toch het beste,” aldus Van Oort. “Het is eigenlijk verwonderlijk dat ouders al zo lang vooral toeschouwer zijn in de ziekenhuiszorg.”
Van zuigelingen naar tieners
Dat deze nieuwe invalshoek meer mensen aanspreekt, bleek twee jaar terug al, toen Ouders bij de Visite de Medisch Contact Communicatieprijs kreeg. Het Emma Kinderziekenhuis was toen net een proef gestart met de nieuwe methode op de afdeling Zuigelingen. Met de prijs hebben Bas van Oort en mede-onderzoeker Jolanda van Maaskant (HvA/AMC) het afgelopen jaar het project uitgebreid naar de afdelingen Grote kinderen en Tieners.
Inmiddels loopt het project ten einde, en ligt er een toolkit klaar waarmee ziekenhuizen Ouders bij de Visite op de meest beproefde manier kunnen inrichten. Naast het Emma Kinderziekenhuis willen nu ook andere ziekenhuizen met de nieuwe aanpak werken, waaronder het MC Haaglanden, en het Franciscus Gasthuis.
Geen ruis
Het nieuwe aan Ouders bij de Visite is dat er een gezamenlijk driegesprek plaatsvindt in een aparte ruimte, tussen ouder, verpleegkundige en arts. Dat is een heel andere situatie dan de ‘reguliere’ visite die de arts en verpleegkundige normaal samen lopen. De arts loopt meestal ’s morgens visite, een belangrijk moment waarop zij/hij met verpleegkundigen de situatie van het kind doorneemt, al dan niet in aanwezigheid van een co-assistent.
Later op de dag koppelen de arts en de verpleegkundige apart van elkaar terug aan de ouders wat er besproken en besloten is.
Het voordeel van deze nieuwe methode, is dat er geen ruis is: de ouders zitten samen met de arts en verpleegkundige in een aparte kamer en niet naast het bed. In plaats van dat de arts en verpleegkundige tussendoor eerst apart overleggen en daarna terugkoppelen, zit de ouder daar nu ter plekke bij, en kan die direct meeluisteren en zijn/haar input geven. Van Oort: “De ouder is zo voor het eerst een expert vanuit een eigen rol. Drie experts delen vanuit hun invalshoek de informatie. Het gaat uiteindelijk om het samenspel.”
Oogcontact
“Het unieke aan dit onderzoeksproject is daarnaast dat dit heeft geleid tot heel concrete voorwaarden voor het gesprek”, legt Van Oort uit. Voor de opzet is goed nagedacht waar de behandelend arts komt te zitten, en waar de ouder. “We hebben echt gekeken: hoe verloopt dat driehoeksgesprek? Hoe zorg je ervoor dat er oogcontact is, en dat ouders als eersten een interpretatie van de situatie van hun kind krijgen en hun vragen kunnen stellen?”
De volgorde van het gesprek is duidelijk vastgelegd en alle aanwezigen zijn vooraf ingelicht over de structuur. De arts geeft als eerste een korte, krachtige toelichting van de situatie. Daarna wendt die zich tot de ouder(s): ‘Hoe vindt u dat het gaat met uw kind de afgelopen uren?’ Wat de ouders vervolgens zeggen, beïnvloedt de verdere loop van het gesprek.
Beter geïnformeerd
Om het effect en ervaringen van de methode Ouders bij de visite te achterhalen, heeft Van Oort zowel een kwalitatief onderzoek als een voor- en nameting uitgevoerd onder de deelnemende ouders, artsen en verpleegkundigen. Ouders zeiden bij de nameting beter op de hoogte zijn van wat te gebeuren stond in de periode na ontslag, en eenduidiger te zijn geïnformeerd vanuit de verpleegkundige en arts. Ook wisten ze beter wanneer ze hun vragen konden stellen.
Bij artsen en verpleegkundigen kwam bij de nameting en in de interviews naar voren dat zij ervaren beter gebruik te kunnen maken van de expertise van ouders. Na deelname waren bovendien meer artsen van mening dat ouders het kind uiteindelijk het beste kennen.
Black box
Uit de interviews met artsen, verpleegkundigen en ouders komen dus overwegend positieve belevingen naar voren. “Een heel mooi voorbeeld dat we terugzagen, is dat ouders het ervaren als het openen van black box. Sommige ouders dachten bijvoorbeeld vooraf: al twee, drie dagen is het beleid onveranderd, wat doen de artsen nu eigenlijk? Toen ze aanwezig konden zijn terwijl het beleid werd besproken, zagen ze daardoor dat dit de beste keuze was: er werd wel iets gedaan, maar in de uitvoering niet.”
Bron: HvA
