Koudwatervrees bij GGZ voor online therapie verdwenen door corona
ArrayGedwongen door corona stapten veel therapeuten over op Zoom of Skype. Het werkt beter dan verwacht
Tot voor kort was therapie-op-afstand, bijvoorbeeld via beeldbellen, voor veel medewerkers in de GGZ nog een brug te ver. Toen kwam corona. Omdat psychologen, psychotherapeuten en psychiaters hun cliënten niet meer fysiek konden spreken, schakelden ze massaal over op online videoplatforms.
Tegen de verwachting in werkt het in veel gevallen beter dan ze dachten, blijkt nu uit onderzoek van de Technische Universiteit Eindhoven. Therapeuten zijn onder meer positief over de effectiviteit van de therapie, de ervaren flexibiliteit, de lagere drempel voor contact en het gebrek aan reistijd. Nadelen waren er zeker ook, en online therapie werkt niet voor iedereen.
Steeds meer tools
De afgelopen decennia zijn er steeds meer tools op de markt gekomen voor online therapie. Deze virtuele vorm van behandeling – ook wel eMental Health genoemd – is gemiddeld even effectief als face-to-face behandeling, bleek uit eerder onderzoek, ondanks de afstand tussen behandelaar en klant.
Toch waren veel therapeuten tot nu toe erg huiverig. “Ze zijn bang voor technische problemen, en verwachten dat het virtuele contact afdoet aan de kwaliteit van de behandeling”, zegt Milou Feijt, promovenda in de onderzoeksgroep Human Technology Interaction, en een van de onderzoekers. “Ook vinden ze vaak dat dit soort middelen hun wordt opgedrongen door verzekeraars of management om kosten te besparen.”
Videoconferentie
Toen de coronapandemie in maart elk fysiek contact met cliënten onmogelijk maakte, stapten de behandelaars massaal over op videoconferentie-tools, zoals Zoom of Skype, of op speciaal beveiligde online platforms. “Een uniek experiment”, zegt Feijt. “Door de uitzonderlijke situatie moesten de therapeuten noodgedwongen ervaring opdoen met online therapie. Voor het eerst konden ze expliciet aangeven wat er goed ging en wat niet, en wat hun belangrijkste behoeften zijn in het gebruik van eMental health.”
Feijt en haar collega’s vroegen vanaf 1 april, ongeveer twee weken na het instellen van de intelligente lock-down in Nederland, een representatieve groep van 51 Nederlandse therapeuten naar hun ervaringen en de gevolgen van het virtuele contact voor zichzelf en hun cliënten. Vanwege corona vond het onderzoek noodgedwongen plaats via online vragenlijsten.
De deelnemers rapporteerden een aantal voordelen van het online werken. Zo verliepen de sessies vaak efficiënter, omdat zowel zijzelf als hun cliënten minder tijd kwijt waren aan reizen, en waren de gesprekken inhoudelijker. Het laagdrempelige karakter van het videobellen zorgden er ook voor dat therapeut en cliënt elkaar vaker en korter konden spreken, wat gunstig was voor de therapeutische relatie. Volgens de therapeuten waren ook hun cliënten overwegend positief. Sterker nog: sommigen hadden juist baat bij de therapie-op-afstand, omdat ze zich minder geremd voelden om zich te uiten.
Nadelen
Er waren natuurlijk ook nadelen. Veel problemen waren van technische aard, zoals een haperende internetverbinding, andere hadden te maken met het feit dat de behandelaars hun cliënten nu spraken via een scherm. Belangrijke non-verbale signalen, zoals houding, handbewegingen en geur, vielen daardoor weg. Het was daardoor lastiger om direct contact te maken met hun cliënt, zeker bij zeer emotionele gesprekken of crisissituaties.
Ook bleek therapie-op-afstand minder geschikt voor het behandelen van trauma’s, en voor mensen met psychotische of sociale angstklachten. Ook sessies met kinderen en groepen werken minder goed via online therapie.
Blended care
Volgens Feijt is het van groot belang dat de technische problemen worden opgelost, wil eMental Health op lange termijn echt een succes worden. Ook zoekt ze samen met collega’s manieren om het contact-op-afstand voor zowel therapeuten als cliënten te verbeteren. Te denken valt aan technische oplossingen die het gemis aan non-verbale communicatie compenseren, zoals sensoren aan vingers, die de therapeut informatie geven over de emotionele toestand van de cliënt.
Intussen zijn Feijt en haar collega’s een aanvullend onderzoek begonnen onder een grotere groep therapeuten. “De plotselinge en massale overstap op online therapie is een unieke kans voor ons om te kijken hoe we eMental Health verder kunnen verbeteren. Die kunnen we natuurlijk niet voorbij laten gaan!”
Overigens denkt de onderzoekster niet dat therapeuten in de toekomst, als corona eenmaal is overwonnen, allemaal zullen blijven zoomen of skypen. “We geloven meer in blended care, waarbij zowel face-to-face als online elementen worden ingezet, afhankelijk van de behoefte en de situatie.”
Serious Games
De onderzoeken maken deel uit van het project Serious Games for Professional Skills, een samenwerkingsverband tussen TU/e, GGzE, Fontys, Tranzo en Philips, en wordt gesubsidieerd door het NWO.
Bron: TU Eindhoven
